سعادت آباد
سعادت‌آباد \ saºādat-ābād \ ، در گذشته سادات‌آباد یا قلعۀ حاجی سید حسن و امروزه محله‌ای در منطقۀ 2 شهرداری تهران.
به نوشتۀ منوچهر ستوده، اراضی سعادت‌آباد در گذشته توسط حاجی سید حسن آباد شد و پس از مرگ وی به منصور آقا رسید. پس از چندی منصور آقا 3 دانگ از این زمینها را به شاهزاده محمد جعفر میرزا و 3 دانگ باقی را به شیخ محمد مدعی العموم فروخت (1 / 484). پس از چندی سید ضیاءالدین طباطبایی نخست وزیر دورۀ پس از کودتای 1299 ش، در اواسط دهۀ 1320 ش، 3 دانگ این اراضی را از محمد جعفر میرزا خرید. سید ضیاء در آغاز عده‌ای از آشنایان یزدی خود و کشاورزانی را که گفته می‌شد جملگی از سادات بودند، استخدام کرد و از این رو این اراضی را سادات‌آباد نامید؛ البته این اراضی بعدها سعادت‌آباد نام گرفت.
کشت‌وکار گسترده در زمینهای سعادت‌آباد توسط کشاورزان و شخص سید ضیاء، سبب آبادی این منطقه شد. گندم‌کاری، یونجه‌کاری و پرورش خرگوش از نوع آنغوره و فروش گوشت آن به مغازه‌های چهارراه استانبول، و پوست و پشم آن برای تولید کلاه و پالتو به بازرگانان، از جملۀ فعالیتهایی بود که سبب آبادانی این اراضی شد. گندم به دست آمده از مزارع سید ضیاء در آن زمان بخشی از غلۀ مورد نیاز مردم تهران را تأمین می‌کرد. همچنین انواع میوه‌های مرغوب آن زمان، از باغهای سید ضیاء در سعادت‌آباد به دست می‌آمد. آب مورد نیاز این منطقه برای کشاورزی و آشامیدن، از طریق حقّابۀ رودخانۀ اوین، قنات، چاه و چندین چشمه تأمین می‌شد. محصولات زراعی و درختی سعادت‌آباد بیشتر صیفی‌جات، گوجه، زردآلو، گیلاس و آلبالو بود.
چنان‌که گفته شد، در آن زمان سید ضیاء به پیشنهاد سررید بولارد ــ سفیر وقت انگلستـان در ایـران ــ به پرورش نوعی خاص از خرگوش پرداخت و در طول 10 سال به طور مداوم حدود 000‘15 خرگوش در مزارع سعادت‌آباد پرورش داد. سید ضیاء به سبب دسیسه‌های فراوان اطرافیان مورد غضب محمد رضا شاه واقع شد؛ از این رو، احمد قوام ــ نخست وزیر وقت ــ در 1325 ش به او پیشنهاد کرد که از ایران خارج شود، اما سید ضیاء نپذیرفت و سرانجام در خانۀ خود، در سعادت‌آباد زیر نظر قرار گرفت (همو، 1 / 484-485؛ بامداد، 5 / 127؛ خان عمو، بش ).
سعادت‌آباد در اوایل دهۀ 1340 ش، 236 تن جمعیت داشته است (ستوده، 1 / 485). این روستا مانند دیگر روستاهای شمیران در جریان توسعۀ شهرنشینی در تهران، در دهۀ 1340 ش به یکی از محله‌های این شهر تبدیل، و بر جمعیت آن افزوده شد. این محله تا چندی پیش جمعیتی محدود داشت و حتى زمینهای آن به قیمت ناچیزی میان افراد معامله می‌شد؛ اما بعدها رونق آپارتمان‌سازی در محلۀ پایین سعادت‌آباد ــ شهرک غرب ــ سبب افزایش جمعیت و قیمت زمینها در این محله گردید. امروزه (1391 ش) محلۀ سعادت‌آباد با مساحتی حدود 966‘755‘2 مـ2 دارای جمعیتی حدود 000‘30 تن است.
این محله از شمال به رشته‌کوههای البرز، از جنوب به خیابان سرو، از شرق به مسیل اوین و بزرگراههای یادگار امام و شهید چمران، و از غرب به بلوار شهید پاک‌نژاد محدود می‌شود. محلۀ سعادت‌آباد از شمال و غرب توسط بزرگراه یادگار امام محصور شده است.
خیابانهای سعادت‌آباد، سرو، آسمانها، صرافها، فرهنگ، دشت بهشت، علامه، پاک‌نژاد، ریاضی بخشایش، مروارید، صدف و شکوفه، و بلوارهای شهرداری، بهزاد، 24متری، دریا و پاک‌نژاد، و میدانهای کاج، شهرداری (قیصر امین‌پور)، سرو، فرهنگ، و بوستان (کتاب) از خیابانها، بلوارها و میدانهای این محله به شمار می‌آیند.
خیابان علامه از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل شده است: بخش شمالی این خیابان در سرو شرقی واقع است که انتهای آن به بزرگراه نیایش ختم می‌شود. خیابان جنوبی آن نیز پس از بزرگراه نیایش آغاز می‌شود. این خیابان از جنوب به شهرک غرب، و از شرق به بزرگراه چمران مرتبط است. در انتهای این خیابان دانشگاه امام صادق (ع) واقع است.
از مراکز درمانی، خدماتی، تجارتی، تفریحی و آموزشی محلۀ سعادت‌آباد می‌توان به بیمارستانهای شهید مدرس، عرفان، پارسیان، دانشکدۀ ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه امام صادق (ع)، مراکز تجارتی سروستان، بوعلی، مادر، فروشگاه شهروند بهرود، و مجموعۀ فرهنگی و ورزشی و تجارتی اریکۀ ایرانیان، بوستانهای دشت بهشت، سنگی، دلاوران، فرهنگ و آبشار اشاره کرد. شهرداری منطقۀ 2 تهران و سفارت نیکاراگوئه نیز در این محله قرار دارد (خـان عمو، بش ؛ «اطلاعات ... »، بش ).
مآخذ
«اطلاعات محلۀ 2»، شهرداری منطقۀ 2 تهران (مل )؛ بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، تهران، 1357 ش؛ خان عمو، شیدا و دیگران، «مونوگرافی محلۀ سعادت‌آباد»، مطالعات شهری ایران (مل )؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ نیز: