آرمرده

آرْمَرْده [ārmarde(a)]، شهری کوچک در شهرستان بانه (استان کردستان).
آرمرده با 675‘1 متر ارتفاع از سطح دریا (فرهنگ جغرافیایی آبادیها...، 34/ 1) در°35 و ´55 عرض شمالی و°45 و ´48 طول شرقی (مفخم پایان، 1/ 6) و 13 کیلومتری جنوب غربی شهر بانه، در موقعیتی پایکوهی قرار دارد. کوه زره‌پیر در نزدیکی آن واقع است؛ آب و هوای آن سرد و نیمه‌مرطوب است و رودخانۀ چم گوییل در نزدیکی آن جریان دارد (فرهنگ جغرافیایی آبادیها، همانجا). 
آرمرده که به عنوان مرکز دهستان آریابا و بخش آلوت (شهرستان بانه)، در 1378ش رسماً به عنوان شهر شناخته شد (نشریه...، 40؛ نیز مصوبه...)، از جمله شهرهای کوچکی است که چهره‌ای روستایی دارند. آرمرده را مخفف کلمه اگر مرده یا آتش مرده(یعنی جایی که آتش آن خاموش شده است)دانسته‌اند، ظاهراً شیوع بیماری درگذشته موجب مرگ و میر ساکنان و خالی ماندن آبادی از سکنه شده است. به این ترتیب، آبادی امروزی حدود 300 سال پیش، در محلی مجاور آبادی پیشین که امروزه آرمرده کُوَن (کهن) نامیده می‌شود، بر پا شده است (توکلی، 50).
آبادی آرمرده دراوایل دهۀ1330ش تنها300نفر جمعیت داشت (فرهنگ جغرافیایی ایران، 5/ 8)، اما با افزایش شمار ساکنان آن در 1375ش به 441‘2 نفر (389 خانوار) رسید (سرشماری عمومی نفوس...، 2، 3). فعالیت اقتصادی اهالی زراعت و دامداری است (سرشماری عمومی کشاورزی، 6). اهالی آرمرده سنی (شافعی) مذهب‌اند و به زبان فارسی (گویش کردی) سخن می‌گویند (فرهنگ جغرافیایی آبادیها، همانجا). 

مآخذ

توکلی، محمد رئوف، جغرافیا و تاریخ بانۀ کردستان، 1363ش؛ سرشماری عمومی کشاورزی (1367ش)، فرهنگ آبادیهای کشور، استان کردستان، مرکز آمار ایران، تهران، 1369ش؛ سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1375ش)، شناسنامۀ آبادیهای کشور، شهرستان بانه، مرکز آمار ایران، تهران، 1376ش؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، 1372ش؛ فرهنگ جغرافیایی ایران، استان کردستان، ادارۀ جغرافیایی ارتش، تهران، 1331ش؛ مصوبۀ هیئت دولت، 18/ 12/ 1378ش؛ مفخم پایان، لطف‌الله، فرهنگ آبادیهای ایران، تهران، 1339ش؛ نشریۀ دفتر تقسیمات کشوری، معاونت سیاسی اجتماعی وزارت کشور، تهران، 1379ش، شم‍ 2.