اسپولتو
اِسپولِتو \ [e]spoleto\ ، شهری در استان پِروجا در منطقۀ اومبریا در مرکز ایتالیا.
این شهر که مقر سراسقف‌نشین نیز هست، در کنار رود تِسینو، و بر فراز و دامنه‌های تپه‌ای از رشته‌کوههای آپِنینو گسترده شده است. شهر در 51 کیلومتری جنوب شرق شهر پروجا، و در مسیر راه‌آهن پروجا به رُم قرار دارد.
اسپولتو بازار فروش و مرکز فراوری محصولات ناحیۀ کشاورزی پیرامون خود، به ویژه زیتون است. صنایع آن عبارت‌اند از چاپ، نساجی، و تولید سیمان و مواد غذایی. این شهر همچنین از مراکز جهانگردی است و هرساله در ماههای خرداد و تیر، جشنواره‌ای با عنوان جشنوارۀ دو جهان در آن برگزار می‌شود. این جشنواره که آن را جان کارلو مِنوتّی، آهنگ‌ساز آمریکاییِ ایتالیایی‌تبار در 1958م بنیاد گذارد، از مهم‌ترین جشنواره‌های هنری بین‌المللی ایتالیاست که در رشته‌های اُپرا، باله، فیلم و تئاتر برگزار می‌شود و فرصتی است برای هنرمندان جوان.
اسپولتو از سکونتگاههای بسیار کهن اومبریایی و سپس، اِتروسکی است که در سدۀ 3ق‌م به دست رومیان افتاد و اِسپولِتیوم نام گرفت. شهر پس از مقاومت چشمگیری که در 217ق‌م در برابر سپاه هانیبال نشان داد، اهمیت راهبردی یافت و شکوفا شد. سپس به دست گوتها و بیزانسیها افتاد و در حدود سال 570 م، مرکز یک دوک‌نشین نیمه‌مستقل لُمباردی شد. این دوک‌نشین ناحیه‌ای گسترده در مرکز ایتالیا را به تصرف درآورد. شارلمانْی در سدۀ 8 م، پس از تسخیر متصرفات لُمباردها، یک دوکِ فرانک را بر این سرزمین گمارد که یکی از نوادگانش به نام گی دو اسپولِت (با عنوان گوئیدوی دوم) در اواخر سدۀ 9م به امپراتوری مقدس روم رسید. در این دوره (از سدۀ 7 تا سدۀ 10م) شهر به اوج شکوفایی رسید.
دوک‌نشین اسپولتو جزو سرزمینهایی بود که شارلمانْی به پاپ بخشید، اما دستگاه پاپی نتوانست اقتدار خود را در آنجا تثبیت کند و امپراتور فردریک یکم در 1155م شهر اسپولتو را ویران کرد. این شهر در زمان پاپ گرِگوریوس نهم که در 1231م مدتی در آن اقامت گزید، کاملاً به زیر فرمان پاپ درآمد و این وضع ادامه یافت تا اینکه شهر در1860م به قلمرو پادشاهی ایتالیا منضم شد.
اسپولتو دارای آثار باستانی و تاریخی بسیاری است که کهن‌ترینشان به دورۀ پیش از رومیان باز می‌گردد. مهم‌ترین آثار رومی این شهر عبارت است از تئاتر، آمفی تئاتر، پل، و طاق پیروزی در بزرگداشت دروسوس (23م). بر فراز تپۀ این شهر، روکّا (دژ) قرار گرفته، که دارای 6 برج، و متعلق به سده‌های 14 و 15م است. کلیسای جامع اسپرلتو به سبک رُمانِسک، در سدۀ 12م ساخته، و در سدۀ 17م بازسازی شده است. در این کلیسا، دیوارنگاره‌ای زیبا، اثر فیلیپّو لیپّی قرار دارد و آرامگاه لیپی نیز در همین کلیسا ست. این شهر دارای چندین کلیسای دیگر به سبک رمانسک است.
جمع (برآورد 2006م): ح 000‘39 تن.
مآخذ
CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2008; GLE ; ME, 2005.
بخش جغرافیا