درکه
درکه \ darake\ ، درگذشته روستا، و امروزه محله‌ای در شمال‌باختری تهران واقع در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
درکه یکی از نواحی خوش آب‌وهوای شمیران است که به سبب واقع بودن در مسیر کوه‌پیمایی، از پر رفت‌وآمدترین منطقه‌های ییلاقی تهران، به ویژه در روزهای پایانی هفته و تعطیل به شمار می‌آید (طباطبایی، 86). از پیشینۀ درکه اطلاع چندانی در دست نیست؛ اما تاریخ آن به‌سبب نزدیکی با محلۀ اوین، با این منطقه پیوسته است.
اقتصاد روستای درکه در گذشته بر پایۀ باغداری و دامداری استوار بوده است. آب مورد نیاز اهالی این روستا از رود درکه تأمین می‌شده است ( فرهنگ ... ، 1/ 88؛ کریمان، 1/ 510). روستای درکه بر طبق سرشماری 1335 ش، دارای 742 تن جمعیت بوده است ( گزارش ... ، 3).
درکه در اواسط دهۀ 1340 ش و پس از توسعۀ شهر تهران به این کلان‌شهر ضمیمه، و به محله‌ای از محله‌های آن بدل شد. محلۀ درکه از شمال به کوههای توچال، از جنوب به بزرگراه چمران و محلۀ اوین، از خاور به ولنجک، و از باختر به فرحزاد منتهی می‌شود (محمودیان، 21). بقعۀ امامزادگان سید محمدولی و عزیز در این محله قرار دارد. سادات درکه که بیشتر از نسل امامزاده سید محمد ولی‌اند، عمدتاً از کوهپایه‌های نور و کجور مازندران آمده، و در این ناحیه سکنا گزیده‌اند (بلاغی، 46؛ ستوده، 1/ 407). درکه در گذشته افزون بر بقعه‌های امامزادگان عزیز و سید محمدولی، دارای موقوفاتی بوده است که از آن میان می‌توان به دو مسجد، یک تکیه و دو گورستان اشاره کرد (ستوده، 1/ 412).
در مسیر ارتفاعات درکه پناهگاههایی به منظور استفادۀ کوهنوردان و چندین چایخانه از جمله هفت حوض، اُزغال‌چال (زغال‌چال) و پلنگ‌چال ساخته شده است («درکه»، ﺑﺷ ). درۀ اوین ـ درکه که در این منطقه واقع شده، از دره‌های پرازدحام شهر تهران به شمار می‌آید («درۀ ... »، ﺑﺷ ).
مآخذ
بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمتهای شمالی و مضافات، شمران قدیم، قم، 1350 ش؛ «درکه»، کتاب اول 1 (ﻣﻠ )؛ «درۀ اوین ـ درکه»، کتاب اول 2 (ﻣﻠ )؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران 100، ویژه‌نامۀ صد سالگی شهرداری تهران، تهران، 1387 ش؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1328 ش؛ کریمان، حسین، قصران (کوهسران)، تهران، 1356 ش؛ گزارش مشروح حوزۀ سرشماری تهران، وزارت کشور، 1337 ش؛ محمودیان، علی‌اکبر و دیگران، اطلس شهرستان شمیران، تهران، 1381 ش؛ نیز: