آیه 254 سوره بقره

از دانشنامه‌ی اسلامی

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ ۗ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ

[2–254] (مشاهده آیه در سوره)


<<253 آیه 254 سوره بقره 255>>
سوره :سوره بقره (2)
جزء :3
نزول :مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

ای اهل ایمان، از آنچه روزی شما کردیم انفاق کنید پیش از آنکه بیاید روزی که نه کسی (برای آسایش خود) چیزی تواند خرید و نه دوستی و شفاعتی به کار آید، و کافران (دریابند که) خود ستمکار بوده‌اند.

ای اهل ایمان! از آنچه به شما روزی کرده ایم انفاق کنید، پیش از آنکه روزی بیاید که در آن نه داد و ستدی است و نه دوستی و نه شفاعتی؛ و تنها کافران ستمکارند.

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از آنچه به شما روزى داده‌ايم انفاق كنيد، پيش از آنكه روزى فرا رسد كه در آن نه داد و ستدى است و نه دوستى و نه شفاعتى. و كافران خود ستمكارانند.

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، پيش از آنكه آن روز فرا رسد، كه نه در آن خريد و فروشى باشد و نه دوستى و شفاعتى، از آنچه به شما روزى داده‌ايم انفاق كنيد. و كافران خود ستمكارانند.

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید! پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن، نه خرید و فروش است (تا بتوانید سعادت و نجات از کیفر را برای خود خریداری کنید)، و نه دوستی (و رفاقتهای مادی سودی دارد)، و نه شفاعت؛ (زیرا شما شایسته شفاعت نخواهید بود.) و کافران، خود ستمگرند؛ (هم به خودشان ستم می‌کنند، هم به دیگران).

ترجمه های انگلیسی(English translations)

O you who have faith! Spend out of what We have provided you before there comes a day on which there will be no bargaining, neither friendship, nor intercession. And the faithless—they are the wrongdoers.

O you who believe! spend out of what We have given you before the day comes in which there is no bargaining, neither any friendship nor intercession, and the unbelievers-- they are the unjust.

O ye who believe! spend of that wherewith We have provided you ere a day come when there will be no trafficking, nor friendship, nor intercession. The disbelievers, they are the wrong-doers.

O ye who believe! Spend out of (the bounties) We have provided for you, before the Day comes when no bargaining (Will avail), nor friendship nor intercession. Those who reject Faith they are the wrong-doers.

معانی کلمات آیه

بيع: فروختن، ظاهرا مراد مطلق خريد و فروش است يعنى تجارت.

خلة: دوستى، مودت. در وجه تسميه رجوع شود به (قاموس قرآن).

شفاعة: واسطه بودن (بقره/ 48).

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«254» يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لا بَيْعٌ فِيهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ‌

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از آنچه به شما روزى داده‌ايم انفاق كنيد، پيش از آنكه روزى فرا رسد كه نه خريد و فروشى در آن است و نه دوستى و نه شفاعتى، و (بدانيد كه) كافران همان ستمگران هستند. (كه هم به خود ستم مى‌كنند وهم به ديگران.)

نکته ها

در اين آيه خداوند اهرم‌هايى را براى تشويق مردم به انفاق بكار برده است،

الف: آنچه دارى، ما به تو داديم از خودت نيست. «رَزَقْناكُمْ»

ب: مقدارى از آنچه دارى كمك كن، نه همه را. «مِمَّا»

ج: اين انفاق براى قيامت تو، از هر دوستى بهتر است. «يَأْتِيَ يَوْمٌ ...»

پیام ها

1- قبل از دستور، مردم را با احترام صدا زنيم. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»

2- استفاده از فرصت‌ها در كارهاى خير، ارزش است. «مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ»

3- محروم كردن امروز، محروم شدن فرداست. اگر امروز انفاق وبخششى صورت نگيرد، در آن روز هم محبّت و دوستى و وساطتى در بين نخواهد بود. «أَنْفِقُوا ... يَوْمٌ لا بَيْعٌ فِيهِ ...»

4- ياد معاد، عاملى براى تشويق به انفاق است. «أَنْفِقُوا ... يَأْتِيَ يَوْمٌ ...»

5- يكى از راههاى ايجاد روحيّه‌ى سخاوت، توجّه به دستِ خالى بودن انسان در قيامت است. «لا بَيْعٌ فِيهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ»

6- بخل، نشانه‌ى كفران نعمت وكفر به وعده‌هاى الهى است. «انفقوا ... والكافرون»

جلد 1 - صفحه 398

7- كفر، نمونه‌ى بارز ظلم است. «الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لا بَيْعٌ فِيهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ (254)

تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 452

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا: اى كسانى كه ايمان آورديد به خدا و رسول و قيامت، أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناكُمْ‌: انفاق كنيد به مستحقان از آنچه روزى ساختيم شما را، مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ‌: پيش از آنكه بيايد روزى كه از هول و هيبت آن روز، لا بَيْعٌ فِيهِ‌: خريد و فروشى نباشد تا كسى كسى را حمايت كند و نه شفاعت شافعى كه شفاعت كند در وقت ورود عذاب.

مراد از انفاق حقوقات واجبه است مانند زكات و خمس و مظالم و كفارات و اداى دين و غيره. و از راه لطف حق تعالى تذكر فرمايد تدارك آن را پيش از آنكه بيايد روزى كه چاره‌اى نخواهد بود، زيرا خريد و فروش نيست تا مال تحصيل كنيد فديه دهيد و عذاب را به آن بازخريد، وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ: و نه دوستى كه شما را نجات دهد و نه شافعى كه شما را شفاعت كند در آنچه به ذمه شما باشد از حقوق خالق و خلق. وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ‌: و كافران ايشانند ستمكاران و ظلم كنندگان كه منع كنند حق الهى را از مستحق.

تبصره: آيه شريفه و لا شفاعة على الغموم نيست، زيرا اجماع امت بر آنست كه حق تعالى اذن شفاعت فرمايد روز قيامت به انبياء و اولياء و صلحاء براى مؤمنين عاصين و نسبت به حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلم اذن شفاعت در دنيا مرحمت شده و لذا فرمود: ادّ خرت شفاعتى لاهل الكبائر من امّتى. «1» تنبيه: آيه‌ وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ‌ را دلالاتى است: 1- مراد به كافران تاركان حقوقات واجبه هستند از زكات و خمس و غير آن كه ظلم بر خود نموده و مستحق عذاب شده‌اند، يا وضع مال در غير موضع و بر غير وجه‌

«1» مدرك اين حديث، ذيل آيه 48 گذشت.

تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 453

شرعى صرف كرده، پس وضع (كافرون) در محل (تاركون) به جهت تغليظ تهديد است. 2- آنكه ترك زكات با انكار موجب كفر است، زيرا ضرورى دين باشد. 3- آنكه ترك زكات و حقوقات واجبه از صفت كفار مى‌باشد به جهت فرمايش الهى: وَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ الَّذِينَ لا يُؤْتُونَ الزَّكاةَ. 4- ذم كافر به ظلم با آنكه كفر اعظم از ظلم است، به جهت دلالت است بر آنكه كافر ظلم به نفس خود نموده به سبب خلود در عذاب جهنم، پس ظالم به نفس خود باشد. 5- چون حق تعالى نفى بيع و شفاعت و خلت را نمود در روز جزا و فرمود كفار در آن روز محروم از اين امورند، در عقب آن فرمود كه صدور ظلم از كافران باشد نه آنكه من بر آنها ظلم نموده باشم، زيرا آنها به سبب كفر خود مستحق حرمان شده‌اند.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لا بَيْعٌ فِيهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ (254)

ترجمه‌

اى آنكسانيكه ايمان آورديد انفاق كنيد از آنچه روزى داديم شما را پيش از آنكه بيايد روزى كه نباشد معامله در آن و نه دوستى و نه درخواستى و كافران ايشانند ستمكاران.

تفسير

انفاق يا واجب است مانند زكوة يا مستحب در هر حال بايد از مال حلال با قصد قربت باشد پيش از آنكه بيايد روزى كه قدرت نداشته باشيد بر تدارك تقصير خود و نجات از عذاب الهى و آنروز قيامت است زيرا كه در آنروز خريد و فروشى نميشود تا چيزى بخريد و در راه خدا انفاق نمائيد براى آنكه كفاره معاصى شما شود با فديه از عذاب دهيد و دوستى در ميان نيست تا دوستان شما كمك با شما نمايند و هر كس بقدرى گرفتار كار خود است كه بفكر ديگرى نيست و نميتواند بكار ديگرى برسد و شفاعتى نيست در آنروز براى كسى مگر براى آنكس كه اجازه داده است خداوند باو كه در باره كسى سخن بگويد پس نميتواند كسى سخنى بگويد تا بتواند شفاعت كند خلاصه آنكه تمام سر و كار آنروز با يكنفر است كه خداوند است و مالك روز جزاست و امروز بايد او را براى آنروز راضى نمود

تا كه دستت ميرسد كارى بكن‌

پيش از آن كز تو نيايد هيچ كار

و محتمل است مراد روز مرك باشد چنانچه در تفسير قول خداوند و اتقوا يوما لا تجزى نفس عن نفس شيئا گذشت و در ذيل آيه اشاره شده است بآنكه ترك انفاق ظلم است و كفار آنها ظالمند شما كه مسلمانيد نبايد ظالم باشيد و اختصاص ظلم بنحو اطلاق بكفار براى آنستكه ظلم آنها اشد انواع ظلم است كه آن ظلم بنفس است و بنهايت درجه رسيده است.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


يا أَيُّهَا الَّذِين‌َ آمَنُوا أَنفِقُوا مِمّا رَزَقناكُم‌ مِن‌ قَبل‌ِ أَن‌ يَأتِي‌َ يَوم‌ٌ لا بَيع‌ٌ فِيه‌ِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ وَ الكافِرُون‌َ هُم‌ُ الظّالِمُون‌َ (254)

يا أَيُّهَا الَّذِين‌َ آمَنُوا أَنفِقُوا مِمّا رَزَقناكُم‌ گذشت‌ ‌در‌ اوائل‌ سوره‌ بقره‌ وَ مِمّا رَزَقناهُم‌ يُنفِقُون‌َ اقسام‌ رزق‌ و معناي‌ ‌آن‌ و اقسام‌ انفاقات‌ لازمه‌ و مندوبه‌ ‌از‌ صفحه‌ 210 ‌تا‌ صفحه‌ 240 سي‌ (30) صفحه‌ بآنجا مراجعه‌ كنيد محتاج‌ بتكرار نيست‌ و همچنين‌ ‌در‌ معناي‌ ايمان‌ ‌در‌ تفسير يُؤمِنُون‌َ بِالغَيب‌ِ ‌از‌ صفحه‌ 133 ‌تا‌ صفحه‌ 149 شانزده‌ صفحه‌ مراجعه‌ شود.

مِن‌ قَبل‌ِ أَن‌ يَأتِي‌َ يَوم‌ٌ مراد روز رستخيز ‌است‌ ‌يعني‌ ‌تا‌ ‌در‌ دنيا هستيد و ميتوانيد تحصيل‌ سعادت‌ كنيد و تمام‌ وسائل‌ سعادت‌ ‌براي‌ ‌شما‌ مهيا ‌است‌ انفاق‌ كنيد ‌که‌ ‌در‌ روز جزا دست‌ ‌شما‌ كوتاه‌ ‌است‌ ‌از‌ جميع‌ وسائل‌.

لا بَيع‌ٌ فِيه‌ِ ‌که‌ تجارت‌ و ابواب‌ معاملات‌ مسدود ‌است‌ ‌که‌ بخواهيد گناه‌ فروشي‌ كنيد و ثواب‌ خريداري‌ نمائيد وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ أُخري‌ سوره‌ انعام‌ ‌آيه‌ 164 و چهار موضع‌ ديگر.

وَ لا خُلَّةٌ دوستي‌ و محبتي‌ ‌هم‌ ‌در‌ آخرة نيست‌ و ‌اينکه‌ جمله‌ و ‌لو‌ ‌بر‌ نفي‌ كلي‌ دلالت‌ دارد لكن‌ بايد ‌او‌ ‌را‌ تخصيص‌ داد بآيات‌ شريفه‌ ديگر مثل‌ الأَخِلّاءُ يَومَئِذٍ بَعضُهُم‌

جلد 3 - صفحه 7

لِبَعض‌ٍ عَدُوٌّ إِلَّا المُتَّقِين‌َ زخرف‌ ‌آيه‌ 67 ‌که‌ اهل‌ تقوي‌ و ايمان‌ دوستي‌ ‌آنها‌ برقرار ‌است‌ وَ لا شَفاعَةٌ ‌اينکه‌ جمله‌ ‌هم‌ مطلق‌ ‌است‌ و لكن‌ آيات‌ مقيده‌ و اخبار متواتره‌ ‌بر‌ ثبوت‌ شفاعت‌ ‌در‌ قيامت‌ نسبت‌ باهل‌ ايمان‌ بسيار داريم‌ و ‌ما ‌در‌ جلد سوم‌ كلم‌ الطيب‌ آخر كتاب‌ صفحه‌ 237 ‌تا‌ 242 آيات‌ و اخبار و دفع‌ اشكالات‌ و معناي‌ شفاعت‌ ‌را‌ متعرض‌ شده‌ايم‌ مراجعه‌ فرمائيد.

وَ الكافِرُون‌َ هُم‌ُ الظّالِمُون‌َ ‌هم‌ ظلم‌ بنفس‌ كردند ‌که‌ ‌خود‌ ‌را‌ مستوجب‌ عذاب‌ بواسطه‌ كفر نمودند و ‌هم‌ ظلم‌ بديگران‌ ‌که‌ ‌آنها‌ ‌را‌ اغواء نمودند و مانع‌ ‌از‌ ايمان‌ ‌آنها‌ شدند و ‌هم‌ ظلم‌ بمسلمين‌ ‌که‌ ‌در‌ مقام‌ ستيزگي‌ و اذيت‌ و آزار ‌آنها‌ و محاربه‌ و مقاتله‌ ‌با‌ ‌آنها‌ بودند.

برگزیده تفسیر نمونه


(آیه 254)- انفاق یکی از مهمترین اسباب نجات در قیامت! در این آیه روی سخن را به مسلمانان کرده و به یکی از وظایفی که سبب

ج1، ص228

وحدت جامعه و تقویت حکومت و بنیه دفاعی و جهاد می‌شود اشاره می‌کند و می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید» (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناکُمْ).

از تهدیدی که در ذیل آیه آمده استفاده می‌شود منظور، انفاق واجب یعنی زکات است.

سپس می‌افزاید: امروز که توانایی دارید انفاق کنید «پیش از آن که روزی فرا رسد که نه خرید و فروش در آن است و نه رابطه دوستی و نه شفاعت» (مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ یَوْمٌ لا بَیْعٌ فِیهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ).

و در پایان آیه می‌فرماید: «کافران همان ظالمانند» (وَ الْکافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ).

اشاره به این که آنها که انفاق و زکات را ترک می‌کنند هم به خویشتن ستم روا می‌دارند و هم به دیگران.

«کفر» در اینجا به معنی سر پیچی و گناه و تخلف از دستور خداست.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی

منابع