آیه 85 سوره نحل

از دانشنامه‌ی اسلامی

وَإِذَا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذَابَ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ

[16–85] (مشاهده آیه در سوره)


<<84 آیه 85 سوره نحل 86>>
سوره :سوره نحل (16)
جزء :14
نزول :مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و روزی که ستمکاران عذاب خدا را به چشم ببینند دیگر هیچ نه تخفیف عذاب و نه مهلت (آسایش) خواهند یافت.

و چون که ستمکاران عذاب را ببینند [می یابند که هیچ راه گریزی از آن ندارند] پس [به کیفر ستمشان] نه عذاب از آنان سبک می شود، و نه مهلتشان دهند.

و چون كسانى كه ستم كرده‌اند عذاب را ببينند [شكنجه‌] آنان كاسته نمى‌گردد و مهلت نمى‌يابند.

و ستمگران عذاب را بنگرند، عذابى كه هيچ تخفيف نيابد و هيچ مهلتشان ندهند.

و هنگامی که ظالمان عذاب را ببینند، نه به آنها تخفیف داده می‌شود، و نه مهلت!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

And when the wrongdoers sight the punishment, it shall not be lightened for them, nor will they be granted any respite.

And when those who are unjust shall see the chastisement, it shall not be lightened for them, nor shall they be respited.

And when those who did wrong behold the doom, it will not be made light for them, nor will they be reprieved.

When the wrong-doers (actually) see the Penalty, then will it in no way be mitigated, nor will they then receive respite.

معانی کلمات آیه

«ظَلَمُوا»: کفر ورزیده‌اند. «لا هُمْ یُنظَرُونَ»: مهلت و فرصت داده نمی‌شوند.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ إِذا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذابَ فَلا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ «85»

وچون كسانى‌كه ستم كردند عذاب را ببينند، پس نه از آنان عذاب كم شود و نه مهلتشان داده شود.

نکته ها

در آيه قبل خوانديم كه در قيامت، نه اجازه‌ى توجيه دهند و نه امكان رضايت طلبى. و در اين آيه مى‌فرمايد: قهر خداوند در آن روز، نه تخفيفى دارد و نه تأخيرى.

پیام ها

1- آگاهى از كيفر وچگونگى آن، عامل بازدارنده از گناه است. إِذا رَأَى الَّذِينَ‌ ...

2- سرچشمه‌ى عذاب خداوند، ظلم خود بشر است. «إِذا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذابَ»

3- در قيامت، كيفر ستمگران، تخفيف وتأخير ندارد. ظَلَمُوا ... فَلا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَ ...

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



وَ إِذا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذابَ فَلا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ (85)

وَ إِذا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذابَ‌: و چون ببينند روز قيامت آنان كه شرك آوردند عذاب آتش جهنم را و ايشان را در آرند در آن، فرياد بر آرند و از مالك دوزخ تخفيف عذاب طلبند. فَلا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ‌: پس سبك گرديده نشود از ايشان عذاب دردناك جهنم. وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ‌: و نه ايشان مهلت داده شوند، يعنى زمانى آنها را مهلت ندهند و بدون عذاب نگذارند.

تنبيه: آيه شريفه دلالت دارد بر آنكه عذاب اهل جهنم تخفيف داده نشود و هميشه معذب باشند و فتور و قصورى از آنها نيابد، و احاديث بسيار نيز وارد شده، از جمله در امالى‌ «1» شيخ طوسى قدس الله سره در كتابت حضرت امير المؤمنين به اهل بصره توصيف فرمايد جهنم را:

قعرها بعيد و حرّها شديد و شرابها صديد و عذابها جديد و مقامعها حديد لا يفتر عذابها و لا يموت ساكنها دار ليس فيها رحمة و لا تسمع لاهلها دعوة.

يعنى: قعر جهنم دور است، و حرارتش شديد، و آشاميدنى آن صديد، و عذابش تازه، و مقامع آن آهن باشد، سست نشود عذاب آن، و نميرند ساكن آن، خانه‌اى است كه نيست در آن رحمتى، و شنيده نشود اهل آن را دعوتى.

«1» امالى طوسى، جزء اوّل، نامه امير مؤمنان به مردم مصر- بحار الانوار، جلد 8، باب 24، صفحه 286، حديث 16.

جلد 7 - صفحه 261


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ (82) يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَها وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ (83) وَ يَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً ثُمَّ لا يُؤْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ (84) وَ إِذا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذابَ فَلا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ (85)

ترجمه‌

پس اگر رو گردانند پس جز اين نيست كه بر تو است رسانيدن آشكار

ميشناسند نعمت خدا را پس انكار ميكنند آنرا و بيشتر آنها ناسپاسانند

و روز كه برانگيزيم از هر جماعتى گواهى را پس اذن داده نشود براى كسانيكه كافر شدند و نه آنها طلب خوشنودى كرده شوند

و چون به بينند آنانكه ستم كردند عذاب را پس سبك كرده نشود از آنها و نه آنها مهلت داده شوند.

تفسير

- پس از اقامه حجّت بر وجوب شكر نعمت و تسليم و انقياد در برابر اوامر حضرت احديّت باز اگر اهل عناد و لجاج اعراض و استنكاف از قبول نمودند باكى نيست پيغمبر اكرم بوظيفه خود عمل نموده معذور است و بيشتر آنها معاقب چون نعمت خدا را شناختند و منكر شدند بكفران و كفر باطنى و البتّه اعظم نعم الهى ولايت ائمه اطهار است چنانچه قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه ما و اللّه نعمت خدائيم كه انعام فرموده است آنرا بر بندگان و بسبب ما فائز بنعمت شد هر كس فائز شد و در كافى از آنحضرت نقل نموده كه چون آيه انّما وليّكم اللّه نازل شد چند نفر از اصحاب پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در مسجد مدينه جمع شدند و با يكديگر گفتند اگر ما باين آيه ايمان بياوريم ذليل ميشويم و على بن أبي طالب بر ما مسلّط خواهد شد و اگر ايمان نياوريم بتمام آيات كافر خواهيم شد و ما ميدانيم كه پيغمبر صادق است در آنچه ميگويد ولى دوست نداريم او را و از على اطاعت نميكنيم پس اين آيه نازل شد كه مراد از آن نعمت ولايت على عليه السّلام است و در روايت‌

جلد 3 صفحه 307

عيّاشى از امام كاظم عليه السّلام اشاره باين معنى شده است و اينكه نسبت كفر باكثر داده شده گفته‌اند براى آنستكه بيشتر اعراض كنندگان معرفت به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و امام عليه السّلام و سائر نعم الهى پيدا كردند و منكر شدند و كفران نمودند ولى بعضى براى قصور ادراك معرفت پيدا نكردند و معذور بودند و اطلاق كفران و كفر در مورد آنها روا نيست و بنابراين ضمير هم راجع باعراض كنندگان است با آنكه نسبت معرفت و انكار بتمام آنها در كلام الهى داده شده چنانچه ظاهر است و بنظر حقير براى آنستكه بيشتر كسانيكه معرفت پيدا كردند و منكر شدند در ظلم و تعدّى و آزار خاندان نبوّت كوتاهى ننمودند و حقيقت كفران نعمت و كمال كفر در اين دسته ظهور و بروز پيدا كرد لذا از آنها بجمع معرّف تعبير شده است و بنابراين ضمير هم بظاهر خود باقى و موصوف بمعرفت و انكار تمام اعراض كنندگانند و حقيقت كفران و كمال كفر مخصوص بغاصبين حقّ و ستمكاران بآل محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است و ياد كن اى پيغمبر روز قيامت را كه برانگيزيم از هر امّت و جماعت از امم سابقه و جماعات لاحقه گواهى را كه آن پيغمبر وقت و امام زمان است براى گواهى دادن بر اعمال آنها از كفر و ايمان و اطاعت و عصيان براى اتمام حجّت و مزيد عزّت اهل ايمان و فضيحت اهل طغيان چنانچه در مجمع و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه براى هر زمان و امّتى امامى است كه مبعوث ميشوند اهل آن زمان و آن امّت با امام خودشان پس مأذون نميشوند كفّار در عذر خواهى از گناه چون عذرى ندارند و آنجا جاى ذكر باطل نيست و بآنها گفته نميشود خدا را از خودتان راضى و خوشنود نمائيد چون آنجا جاى تكليف نيست و صيغه يستعتبون مشتقّ از عتبى بمعناى رضا است و چون عذاب الهى را مشاهده نمودند تخفيف و مهلتى براى آنها نيست بايد دائما بسوزند و بسازند و ندامت و پشيمانى و توبه و انابه براى آنها ثمرى ندارد.

جلد 3 صفحه 308

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


وَ إِذا رَأَي‌ الَّذِين‌َ ظَلَمُوا العَذاب‌َ فَلا يُخَفَّف‌ُ عَنهُم‌ وَ لا هُم‌ يُنظَرُون‌َ (85)

و زماني‌ ‌که‌ ديدند كساني‌ ‌که‌ ظلم‌ كردند ظلم‌ كردند عذاب‌ ‌را‌ ‌پس‌ تخفيف‌ نميشود ‌از‌ ‌آنها‌ و مهلت‌ ‌هم‌ بآنها داده‌ نمي‌شود آنچه‌ ‌از‌ آيات‌ شريفه‌ و اخبار اهل‌ بيت‌ استفاده‌ ميشود اينكه‌ اهل‌ محشر ‌از‌ ‌اينکه‌ حيث‌ سه‌ دسته‌ ميشوند يك‌ دسته‌ بي‌حساب‌ داخل‌ جهنم‌ مي‌شوند نه‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ نصب‌ ميزان‌ ميشود و نه‌ ‌از‌ صراط عبور ميدهند دسته‌ دوم‌ آنكه‌ بدون‌ حساب‌ و ميزان‌ داخل‌ بهشت‌ ميشوند.

و دسته‌ سيم‌ ‌در‌ تحت‌ حساب‌ و پاي‌ ميزان‌، و نصب‌ صراط ‌بر‌ ‌آنها‌ ميشود و بحساب‌ ‌آنها‌ رسيدگي‌ ميشود و اينها ‌هم‌ دو دسته‌ هستند.

يك‌ دسته‌ ثقلت‌ موازينهم‌ اهل‌ نجات‌ و يك‌ دسته‌ خفت‌ موازينهم‌ مورد عتاب‌ و خطاب‌ و گرفتار عذاب‌ مي‌شوند نكته‌ ديگر اينكه‌ جهنم‌ ‌در‌ طرف‌ يسار محشر ‌است‌ و بهشت‌ ‌در‌ طرف‌ يمين‌ و نكته‌ ديگر آنكه‌ جهنم‌ فاصله‌ ‌بين‌ صحراي‌ محشر ‌است‌ و بهشت‌ ‌که‌ اهل‌ بهشت‌ بايد ‌از‌ صراط عبور كنند ‌که‌ جسر جهنم‌ ‌است‌ ‌تا‌ داخل‌ بهشت‌ شوند.

اما دسته‌ اول‌ كفار و مشركين‌ و منافقين‌ و معاندين‌ هستند ‌که‌ هيچگونه‌ عمل‌ صالحي‌ ندارند ‌که‌ مفاد ‌اينکه‌ ‌آيه‌ ‌است‌ ‌که‌ ميفرمايد: وَ إِذا رَأَي‌ الَّذِين‌َ ظَلَمُوا العَذاب‌َ ‌که‌ بمجرد اينكه‌ سر ‌از‌ خاك‌ بردارند ملائكه‌ عذاب‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌با‌ غلهاي‌ آتشي‌ و تازيانه‌

جلد 12 - صفحه 170

ميآورند ‌در‌ طرف‌ يسار محشر ‌که‌ جهنم‌ واقع‌ ‌شده‌ و اولين‌ نظر ‌آنها‌ بجهنم‌ مي‌افتد ‌آنها‌ ‌را‌ وارد جهنم‌ مي‌كنند ‌که‌ مراد ‌از‌ الَّذِين‌َ ظَلَمُوا ظلم‌ بنفس‌ ‌که‌ ايمان‌ نياوردند و ظلم‌ بغير ‌که‌ نگذاردند ايمان‌ بياورند و ظلم‌ بانبياء و مؤمنين‌ ‌که‌ ‌آنها‌ ‌را‌ اذيت‌ و آزار بقتل‌ و جرح‌ و حبس‌ و شكنجه‌ ميانداختند و ظلم‌ بدين‌ ‌که‌ شرك‌ باشند و ظلم‌، عظيم‌ ‌است‌ فَلا يُخَفَّف‌ُ عَنهُم‌ ‌حتي‌ يك‌ روز ‌که‌ دارد‌عليه‌‌به‌ وَ قال‌َ الَّذِين‌َ فِي‌ النّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّم‌َ ادعُوا رَبَّكُم‌ يُخَفِّف‌ عَنّا يَوماً مِن‌َ العَذاب‌ِ قالُوا أَ وَ لَم‌ تَك‌ُ تَأتِيكُم‌ رُسُلُكُم‌ بِالبَيِّنات‌ِ قالُوا بَلي‌ قالُوا فَادعُوا وَ ما دُعاءُ الكافِرِين‌َ إِلّا فِي‌ ضَلال‌ٍ مومن‌ ‌آيه‌ 52 و 53 وَ لا هُم‌ يُنظَرُون‌َ ساعتي‌ بآنها مهلت‌ داده‌ نميشود.

اما دسته‌ دوم‌ كساني‌ هستند ‌که‌ ‌با‌ ايمان‌ كامل‌ و بدون‌ گناه‌ آمرزيده‌ ‌از‌ دنيا رفتند وَ مَن‌ عَمِل‌َ صالِحاً مِن‌ ذَكَرٍ أَو أُنثي‌ وَ هُوَ مُؤمِن‌ٌ فَأُولئِك‌َ يَدخُلُون‌َ الجَنَّةَ يُرزَقُون‌َ فِيها بِغَيرِ حِساب‌ٍ مؤمن‌ ‌آيه‌ 40 و اما دستم‌ سيم‌ وَ آخَرُون‌َ اعتَرَفُوا بِذُنُوبِهِم‌ خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً ‌اگر‌ ‌با‌ توبه‌ ‌از‌ دنيا روند اميد نجات‌ هست‌ و الا ‌در‌ تحت‌ حساب‌ وَ الوَزن‌ُ يَومَئِذٍ الحَق‌ُّ فَمَن‌ ثَقُلَت‌ مَوازِينُه‌ُ فَأُولئِك‌َ هُم‌ُ المُفلِحُون‌َ وَ مَن‌ خَفَّت‌ مَوازِينُه‌ُ فَأُولئِك‌َ الَّذِين‌َ خَسِرُوا أَنفُسَهُم‌ بِما كانُوا بِآياتِنا يَظلِمُون‌َ اعراف‌ ‌آيه‌ 7 و

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 85)- در این آیه اضافه می‌کند این ظالمان ستم پیشه هنگامی که از مرحله حساب گذشته و در برابر عذاب الهی قرار گرفتند گاهی تقاضای تخفیف و گاهی تقاضای مهلت می‌کنند، اما «هنگامی که ظالمان مجازات را ببینند نه به آنها تخفیف عذاب داده می‌شود و نه مهلت» (وَ إِذا رَأَی الَّذِینَ ظَلَمُوا الْعَذابَ فَلا یُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَ لا هُمْ یُنْظَرُونَ).

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

منابع