حدیث مفرد
یکی از اقسام خبر واحد به اعتبار سند آن، «حدیث مفرد» است و آن حدیثی است که راوی در نقل آن تنها باشد و یک راوی حدیث را نقل کند.
«حدیث مفرد» بر دو قسم است: مطلق و نسبی. چنانچه انفراد در اصل سند (یعنی اولین راوی و سر سلسله ناقلین حدیث) واقع شود، آن را مفرد مطلق گویند و در غیر این صورت مفرد نسبی است.
مفرد مطلق حدیثی است که راوی آن به نقل حدیث، منفرد باشد، یعنی دیگر روات، این حدیث را ذکر نکرده باشند. این گونه حدیث را «غریب» نیز می نامند و اگر دو تن آن را نقل نموده باشند، «عزیز» گویند؛ و اما مفرد نسبی، حدیثی است که مثلا اهل شهری در نقل آن منفرد باشد.
مشهور علماء، حدیث مفرد را شاذّ هم می نامند، ولی شافعی و علمای حجاز و نیز جمعی از علمای شیعه در تعریف حدیث شاذ گفته اند: شاذ حدیثی است که در مقابل و معارض حدیث مشهور یا حدیثی که رواتش حافظتر است واقع شود.
به هر حال محققان، مجرد انفراد راوی را (در صورتی که ثقه باشد) موجب ردّ حدیث ندانسته اند و حدیث مفرد به دلیل مفرد بودن ضعیف به حساب نمی‌آید. چون اِفراد در حدیث صحیح، موثق و حسن نیز جاری است، مگر این که ملحق به شاذّ شود و در این صورت به علت شاذّ بودن رد می‌شود.
پانویس
- ↑ درایه شهید، ص ۱۷.
- ↑ و ان لم یرو به معناه ایضا حدیث آخر فهو فرد من الافراد. (اختصار علوم الحدیث، ص ۵۹)
- ↑ ابن حجر، مفرد نسبی را حدیثی می داند که در دو یا چند طبقه منحصرا یک تن نقل کند. (ر.ک: شرح نخبة الفکر، ص ۱۰) ولی در تدریب الراوی، ص ۱۵۶ آن را قسمتی از انحاء مفرد نسبی می شمارد.
- ↑ مثال مفرد نسبی: ابونصر احمد بن سهل الفقیه عن حکم بن عتیبة عن حنش قال: کان علی یضحی بکبشین، بکبش عن النبی و بکبش عن نفسه) که از اول تا به آخر سند آن منحصراً از اهل کوفه اند و دیگران حدیث مزبور را نقل ننموده اند.
- ↑ و مخالف المشهور شاذ (وجیزه). الشاذ ما رواه الثقة مخالفا لما رواه الجمهور. (درایه شهید، ص ۴۵)
- ↑ قال الشافعی: الشاذ ما رواه المقبول مخالفا لروایة من هو اولی منه لا ان یروی ما لایروی غیره (قواعد التحدیث، ص ۱۳۱؛ مقدمه ابن صلاح، ص ۳۶)
منابع
- درایة الحدیث، کاظم مدیر شانه چی.
- پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث مفرد».