حسین تقوی اشتهاردی

آیت الله حسین تقوى اشتهاردى (۱۳۰۴-۱۳۷۹ ش)، محقق، نویسنده و استاد حوزه علمیه قم و از شاگردان آیت الله بروجردى و امام خمینى بود. از کتاب‌های مشهور او تقریرات دوره کامل درس اصول امام خمینی به نام «تنقیح الأصول» است.

ولادت

حسین تقوى اشتهاردى به سال ۱۳۰۴ ش، در شهر اشتهارد (۵۲ کیلومترى جنوب غربى شهرستان کرج) چشم به جهان گشود. پدر بزرگوار ایشان، آیت اللّه شیخ یحیى تقوى (م، ۱۳۳۸ ش) از علماى برجسته، مخلص و خدمتگذار اشتهارد بود. این عالم ربانى، در صفات و ارزش هاى اخلاقى، عرفانى و شاگردپرورى، در سطح بالایى قرار داشت.

حسین تقوی در پنج یا شش سالگى نزد پدر عالمش، تحصیل را آغاز کرد. نخست به یادگرفتن تلاوت قرآن پرداخت. پس از آن، به تحصیل درس فارسى، که کتاب «معراج السعادة»، تألیف مرحوم آیت الله ملا احمد نراقى بود، پرداخت. قدرى ریاضى نیز در محضر پدر آموخت.

تحصیل و اساتید

شیخ حسین تقوى اشتهاردى در دوازده سالگى به خواندن «جامع المقدمات» که اولین کتاب درسى حوزه است، مشغول شد. وى در آنجا همراه بعضى از دوستان، دروس سطح مانند: «لمعه» و «قوانین» را نزد پدر فراگرفت و در کنار درس، براى تأمین زندگى به کار و کسب نیز اشتغال داشت.

وی علاقه فراوان به تحصیل داشت و مى خواست تمام وقت مشغول تحصیل باشد، از این رو در سال ۱۳۲۵ شمسى به قم سفر کرد. در مدرسه فیضیه در یکى از حجره ها سکونت نموده و مدت هفت سال در آن حجره بود.

برخی از اساتید دروس سطح ایشان در حوزه قم عبارتند از:

• شهید آیت الله صدوقى یزدى؛

• شهید علامه مرتضى مطهرى؛

• آیت الله علامه میرزا على‌اصغر تهرانى؛

آیت الله تقوى در درس خارج فقه و اصول مراجع و علماى محقق وقت، شرکت مى کرد که مى توان به افراد ذیل اشاره داشت:

• آیت الله سید حسین بروجردی؛

• آیت الله سید روح الله خمینى؛

• آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی؛

• آیت الله سید محمد حجت؛
• آیت الله علامه طباطبایى.

البته در میان این بزرگواران بیشتر از درس آیت الله بروجردى و امام خمینى استفاده کرده است. ایشان حدود شش سال در درس آیت الله العظمى بروجردى حاضر شد و از علم وافر او بهره مند گردید و تقریرات درس فقه ایشان را در سه جلد به رشته تحریر درآورده که هم اکنون موجود مى باشد و هنوز به چاپ نرسیده است. همچنین در دوره اصول درس خارج امام خمینى از آغاز تا پایان شرکت و آن را به طور کامل تقریر کرده است. این تقریرات با عنوان «تنقیح الاصول» در چهار جلد، چاپ و منتشر شده است. این تقریرات، دلیلى آشکار بر مجتهد بودن مرحوم تقوى در سطح بالا مى باشد.

تدریس و شاگردان

یکى از اشتغالات مهم آیت الله تقوى در حوزه علمیه قم، تدریس و تربیت شاگرد بود و در این جهت مهارت و پشتکار چشمگیرى از خود نشان مى داد. حدود پانزده سال در مدرسه حقانى و مدرسه آیت الله گلپایگانى، کتاب هاى «شرح لمعه»، «مکاسب»، «رسائل» و «کفایه» را تدریس کرد.

استاد تقوى، مدت ها در مدرسه علمیه حاج ملاصادق قم تدریس مى کرد و شب ها در همان جا نماز جماعت را اقامه مى نمود و روزهاى پنجشنبه براى خواهران طلبه تفسیر مى گفت. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از: محمدرضا آدینه وند، کاظم صدیقى، علی رازینى، فلاحیان، عباسى فرد و محمدى عراقى.

آثار و تألیفات

برخى از کتاب هاى چاپ شده و چاپ نشده ایشان عبارتند از:

• تقریرات دوره کامل درس اصول امام خمینى به نام «تنقیح الاصول» (که در چهار جلد چاپ شده است).

• تقریرات درس فقه مکاسب مرحوم امام تا شرایط متعاقدین (آماده براى چاپ).

• تقریرات درس فقه آیت الله بروجردى (مخطوط).

• اصول المذهب، به زبان عربى (مخطوط).

• فروع المذهب (مخطوط).

• معاشرت از دیدگاه وحى (مخطوط).

خدمات فرهنگی و اجتماعى

آیت الله تقوى با آن که از مجتهدین و مدرسین بود، اما از وظیفه تبلیغ دین و بیان حلال و حرام و وعظ و ارشاد غافل نمى شد. از این رو در ماه مبارک رمضان و محرم، بنا به دعوت اهالى اشتهارد، به آنجا رفته و ضمن اقامه جماعت، به تبلیغ دین مى پرداخت و مدت ها قبل از انقلاب، نماز جمعه را نیز اقامه مى فرمود.

وی در اشتهارد دو مسجد را اداره مى کرد و با تلاش هاى شبانه‌روزى خود تا مدت ۳۵ سال این کار را ادامه داد. از آنجا که ایشان بر مسائل اسلامى و احکام، بسیار تسلط داشت و مطالب را به گونه روان و همه فهم بیان مى کرد، لذا توانست تحول خوبى در آن سامان به وجود آورد. در بیان احکام، جدى و قاطع و دقیق بود و با پیش مطالعه عمیق، سخن مى گفت. براى اوقات مردم ارزش فراوان قائل بود. بیاناتش اثر خاصى داشت و از این رو عده بسیارى تحت تأثیر قرار گرفته و بر ایمان و کمالات خود افزودند.

آیت الله تقوى در ضمن وعظ و ارشاد در اشتهارد، به نیازهاى مادى و رفاهى مردم نیز توجه خاصى داشت و در رفع آن نیازها به جدیت مى کوشید. یکى از خدمات مهمى که با پیشنهاد و جلودارى ایشان شروع و تکمیل گردید، ساخت و تبدیل حمام ها و رسانیدن آب آشامیدنى به اهالى بود.

مشکل دیگرى که در اشتهارد وجود داشت، نداشتن آب آشامیدنى بود. مردم از قنات دوردستى که همان قنات، غسالخانه نیز بود، آب شُرب خود را تأمین مى کردند. لذا آیت الله تقوى با راهنمایى و زمینه‌سازى و با همت مردم، مزرعه اى را که داراى آب شیرین بود و در حدود یک فرسخى اشتهارد قرار داشت، خریدارى و آب آن را به اشتهارد لوله‌کشى کرد. شروع این کار در سال ۱۳۴۸ بود و هم‌اکنون بعد از گذشت سال ها از این آب استفاده مى شود. البته بر اثر افزایش جمعیت، آب هاى دیگرى را نیز بر آن افزوده اند.

وفات

مرحوم آیت الله تقوى در ششم رجب سال ۱۴۲۱ ق. (برابر با ۱۴ مهر ۱۳۷۹ شمسى) دار دنیا را وداع گفت. پیکر مطهرش را در قبرستان باغ بهشت (روبروى گلزار شهداى قم) در «مقبرة العلماء»، به خاک سپردند.

منابع

• محمد محمدى اشتهاردى، ستارگان حرم، جلد ۱۰.

آرشیو عکس و تصویر

• کتاب تنقيح الأصول، اثر حسین تقوی اشتهاردی