رجال ابن داود (کتاب)

«کتاب الرجال» اثر حسن بن على بن داوود حلى (م، ۷۰۷ ق) در زمینه علم رجال است. ابن داود در این کتاب با استفاده از منابع قدیمى و معتبر رجالی و با شیوه‌اى نو و ابتکارى در ترتیب روات به ترتیب حروف الفبا و بیان آدرس مستند خود به صورت رمز، مجموعه‌اى ارزشمند و گرانبها را به وجود آورده است.

مؤلف

تقى الدین ابو محمد حسن بن على بن داوود حلى (م ۷۰۷ ق) عالم فاضل و فقیه نامدارى است که در اجازات و معاجم به «سلطان العلماء» و «تاج المحدثین والفقهاء» شهرت یافته است. وى یکى از چهره هاى شناخته شده و معروف شیعه و یکى از همفکران معاصر خود، مرحوم علامه حلى مى باشد.

اقوال علما در تجلیل و تعظیم وى فراوان است. از جمله شهید ثانى چنین مى فرماید: «الشیخ الفقیه الادیب النحوى العروضى ملک العلماء والشعراء والادباء».

وی از استادان بزرگی چون محقق حلى (صاحب شرایع) و سید احمد بن طاووس بهره برد.

غیر از «کتاب الرجال»، کتاب دیگرى از ایشان موجود نیست؛ ولى کتاب «تحصیل المنافع» و اثرى منظوم را هم از تألیفات وى دانسته اند.

معرفى اجمالى کتاب

شهید ثانى درباره این کتاب مى‌فرماید: «کتاب رجال ابن داود از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان به شمار مى‌آید. وى در این کتاب شیوه‌اى نو و ابتکارى را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هر کس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت».

شیخ حر عاملى در کتاب أمل الآمل درباره این کتاب مى‌فرماید: «ابن داود این کتاب را به ترتیب حروف الفبا نگاشته است. وى تمام کتاب‌هاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. ابن داود علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب مطالب آن کتاب‌ها را نیز آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیت‌هاى قبل از شیخ طوسى را آورده و کمتر به متاخرین از ایشان اشاره دارد».

منابع کتاب‌

چنانکه شیخ حر عاملى مى گوید، ابن داود در این کتاب بر منابع معتبر و اولیه رجالى شیعه استناد کرده است، مانند:

۱. الرجال شیخ طوسى ۲. الفهرست شیخ طوسى ۲. رجال کشى ۳. رجال نجاشى ۴. رجال برقى ۵. رجال ابن غضائرى ۶. رجال عقیقى ۷. رجال ابن عقده ۸. رجال فضل بن شاذان ۹. رجال ابن عبدون.

منابع

• محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.
• مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامی، نرم افزار جامع فقه اهل بیت، بخش کتاب شناسی.
• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار درایة النور، نسخه ۱/۲، بخش کتاب شناسی.

متن کتاب

رجال ابن داود