سید محمدشفیع جاپلقی

سید محمدشفیع جاپلقی (م، ۱۲۸۰ ق)، فقیه، محدّث و رجالی امامی در قرن سیزدهم هجری و از شاگردان ملا احمد نراقی و سید محمد مجاهد است. وی در بروجرد مرجع فتوا و حل مرافعات مردم بود.

ولادت و نسب

سید محمدشفیع جاپلقی در روستای جاپَلَق (در حوالی بروجرد) به دنیا آمد. تاریخ تولد او معلوم نیست. پدرش عالم جلیل سید علی اکبر جاپلقی معروف به «صاحب روضة البهیه» یکی از علمای بزرگ شیعه در قرن سیزدهم هجری بود. نسب جاپلقی به سید نظام الدین احمد، از نوادگان امام کاظم علیه السلام که بقعه اش در امامزاده قاسم بروجرد است، می رسد.

تحصیلات و اساتید

جاپلقی پس از فراگیری علوم ابتدایی در زادگاهش، راهی اراک شد. ادبیات را نزد ملاعبدالحمید کَرَهرودی فرا گرفت، سپس به کاشان و اصفهان رفت و برخی کتب فقهی را نزد فقیهانی چون ملا احمد نراقی (متوفی ۱۲۴۵)، محمدجعفر آباده ای (متوفی ۱۲۸۰) و محمدعلی مازندرانی (متوفی ۱۲۴۵) خواند. سید محمدباقر شَفْتی (متوفی ۱۲۶۰) و ملاعلی اکبر اصفهانی (متوفی ۱۲۳۲) از دیگر استادان او در اصفهان بودند.

جاپلقی سپس به بروجرد رفت و پس از توقف کوتاهی در آنجا که بیشتر به مطالعه کتابِ اصولیِ القوانین المُحْکَمَه نوشته میرزا ابوالقاسم قمی (متوفی ۱۲۳۱) گذشت، برای ادامه تحصیل راهی عتبات شد و پس از فراگیری برخی مباحث فقهی و اصولی نزد ملا عباسعلی کَزازی (متوفی بعد از ۱۲۲۳) در کرمانشاه، به کربلا رفت. در آنجا نزد سید محمد مجاهد (متوفی ۱۲۴۲) و برادرش سید مهدی طباطبایی، فقه آموخت و نزد سید صفرعلی لاهیجی قزوینی (شاگرد سید محمد مجاهد و مؤلف درایه الحدیث) علم رجال را فرا گرفت.

استاد دیگر او، شریف العلماء مازندرانی (متوفی ۱۲۴۶) بود که جاپلقی عمدتاً در علم اصول از او بهره برد. جاپلقی نخستین شاگردی بود که از شریف العلماء اجازه روایت دریافت کرد و پس از اخذ اجازه نیز حدود سه سال نزد او ماند. جاپلقی از سید محمدباقر طباطبایی و ملا احمد نراقی نیز اجازه روایت داشت. مولانا بروجردی علامه بحرالعلوم (متوفی ۱۲۱۲) را نیز از استادان او دانسته که ظاهراً نادرست است.

تدریس و شاگردان

جاپلقی پس از تبحر یافتن در حدیث و رجال و فقه، به خواهش پدرش به بروجرد بازگشت و به تدریس و افتا پرداخت. شاگردان بسیاری در حوزه درس او در بروجرد، پرورش یافتند و گفته اند که بیش از یک صد تن از آنان به درجه اجتهاد رسیدند.

دو فرزند او (سید علی اکبر و سید علی اصغر)، سید حسین بروجردی (صاحب نخبة المقال)، میرزا عبدالمحمد کرمانشاهی و حسین علی تویسرکانی (متوفی ۱۲۸۶) از شاگردان او بودند.

برخی از آنان، از جمله فرزندانش و شیخ عبدالحسین تهرانی (ملقب به شیخ العراقین)، از او اجازه روایت گرفتند.

آثار و تألیفات

1. الاصول الکربلائیه، در اصول فقه، که تقریرات درس استادش شریف العلماء است و پس از جاپلقی، فرزندش سیدعلی اکبر با افزودن مباحث لغوی، آن را «القواعدالشریفیه فی القواعد الاصولیه» نامید؛
2. شرح بخش تجارتِ الروضه البهیه اثر شهید ثانی؛
3. حاشیه ای فارسی بر مناسک حج، اثر سید محمدباقر شَفْتی؛
4. حاشیه بر ریاض المسائل؛
5. مرشدالعوام (رساله ای در نماز به فارسی)؛
6. مناهج الاحکام فی مسائل الحلال و الحرام، در عبادات؛
7. الرساله الرضاعیه و الرساله الصومیه؛
8. الروضةالبَهیَّه فی الطُرُقِ الشفیعیه (یا فی الاجازه الشفیعیه)، مشتمل بر شرح حال برخی علما که در واقع اجازه او به دو فرزندش است و به سبک «لؤلؤه البحرین» محدّثِ بَحرانی تألیف شده است.

وفات

مرحوم سید محمدشفیع جاپلقی در ۱۲۸۰ قمری در بروجرد از دنیا رفت. مقبره او در امامزاده قاسم در نزدیکی بروجرد قرار دارد.

پانویس

منابع

• سایت علما و عرفا
• سایت شعائر