عیون المعجزات (کتاب)

کتاب «عیون المعجزات» نوشته یکى از محدثان قرن پنجم هجرى، حسین بن عبدالوهاب است که درباره معجزات و کرامات ائمه اطهار (علیهم‌السلام) سخن گفته است. انگیزه مؤلف از تألیف «عیون المعجزات»، اثبات امامت ائمه (علیهم‌السلام) و عظمت حضرت زهرا (علیهاالسلام) است.

معرفی اجمالی

کتاب عیون المعجزات از آثاری است که در ادامه تلاش برخی از امامیه برای اثبات امامت ائمه اطهار علیهم السلام، از راه معجزات، در اوایل قرن پنجم هجری نگاشته شده است.

این اثر به علل مختلفی همچون مضامین روایات آن و نیز شخصیت غیرمعروف نویسنده، تا قرن دوازدهم مورد بی توجهی محافل امامیه قرار گرفته بود؛ اما در این قرن و با رشد اخباری گری و توجه عامیانه اخباریان به این نوع رویکرد، این کتاب به سرعت جای خود را در مجامع اخباری و در کتاب هایی همچون «بحارالانوار» علامه مجلسی، «اثبات الهداة» شیخ حر عاملی و «مدینة المعاجز» سید هاشم بحرانی باز کرده و پس از آن به سرعت، به رشد جایگاه خود ادامه داد؛ به گونه ای که نویسنده خود را ـ که شخصیتی مجهول بوده ـ به مقام فقیه و جلیل القدر ارتقاء داد.

بررسی این اثر، علاوه بر کمک به شناخت برخی از باورهای عامیانه در مورد ائمه علیهم السلام در قرن پنجم، می تواند در آگاهی از برخی از جریانات امامیه در مناطق دور از مراکز تشیع مفید افتد.

همچنین، بررسی اسناد و منابع این اثر ـ که بی بهره از آثار بزرگان مکتب قم، همانند شیخ صدوق و مکتب بغداد، همانند شیخ مفید است ـ می تواند این نکته را به اثبات برساند که جریانی که نویسنده این کتاب نماینده آن است، جریان سومی در امامیه بوده که مسیری جدا از مکتب نقل گرای قم و عقل گرای بغداد را برگزیده است.

گاهى این کتاب را به اشتباه و به دلیل ناشناخته بودن مؤلف آن، به سید مرتضى نسبت داده‌اند.

محتوای کتاب

«عیون المعجزات» روایات کرامات ائمه (علیهم‌السلام) را به ترتیب هر امام نقل کرده اما تقسیم بندى خاصى براى آن قرار نداده است.

کتاب در بیان روایات معجزه و کرامات از منابع معتبر و غیر معتبر بهره برده و گاه مطالبى غلو آمیز را نیز نقل مى‌کند.

مؤلف به راویان اشاره کرده، لیکن مقید به ذکر سلسله اسناد در همه روایات نیست.

روایاتى که در این کتاب آمده در آثارى چون الکافى، بصائر الدرجات، الهدایة الکبرى و دیگر آثار شیعیان یافت مى شود. هر چند برخى روایات نیز سابقه اى ندارد و پیش از آن شهرت نداشته است.

منابع

• ویکی نور.
• علوم حديث، زمستان ۱۳۸۵، صفحه ۱۵۶-۱۶۸.

متن کتاب

عيون المعجزات