آمین
آمین واژه ایست که در تمامی ادیان یهودیت، مسیحیت و اسلام در پایان نیایش و دعا از آن بهره گرفته می‌شود.
شناخت آمین در لغت
آمين اسم فعل است كه براى درخواست اجابت دعا وضع شده است. در اين كه آمين اسم لفظ اِستَجِب (اجابت كن) است يا اسم معناى آن، بحث است. بنابر اوّل، آمين كلام آدمى به شمار مى‌آيد و بنابر دوم دعا محسوب مى‌شود. گروهی نیز معتقدند ریشه این لغت باید عبری باشد، زیرا قدیمی‌ترین کاربرد این لغت در قسمت قدیمی تورات (عهد قدیم) بوده است و گروه دیگر آن را ایمان به دعایی که گفته شد میدانند. این کلمه در سه کتاب مذهبی تورات، انجیل و قرآن آمده است.
آمین در فقه اهل سنت و شیعه
اهل سنّت، گفتن آمين را در نماز پس از قرائت سوره حمد، سنّت و برخى آن را واجب مى‌دانند، ليكن نزد فقهاى شيعه نه تنها سنّت نيست، بلكه گفتن آن در نماز پس از حمد به قصد جزئيّت، حرام و موجب بطلان نماز و به قصد استحباب و ورود نيز، حرام و تشريع (--> بدعت) و بنابر مشهور موجب بطلان نماز است و نيز گفتن آن به قصد دعا بنابر قول مشهور موجب بطلان نماز است.
گفتن آمين بدون هيچ قصدى از آن جهت كه كلام آدمى است، باطل كننده نماز مى‌باشد. در دو صورت اخير، گفتن آمين در نمازِ واجب از آن جهت كه موجب ابطال نماز مى‌شود، حرام است. اما گفتن آمين در شرايط تقيه يا از روى فراموشى يا سهو، اشكال ندارد بلكه در فرض تقيّه واجب است. در جواز گفتن آمين به قصد دعا در نماز در غيرموضع ياد شده، اختلاف است. از كلمات فقها برمى‌آيد كه در احكام ياد شده تفاوتى بين نماز واجب و نافله نيست. گفتن آمين در غير نماز بر دعاى فردى ديگر مستحب است.
آمین در روایات
كلمه «آمين»، چنان كه در روايتى از پيامبر صلى الله عليه و آله نيز نقل شده است، به معناى «پروردگارا! برآورده ساز» است و از اين رو گفتن اين كلمه در پايان دعاى خود و ديگران در روايات اسلامى توصيه شده است.
گفتنى است كه در سيره پيشوايان دينى، مكرر گزارش شده است كه آن بزرگواران پس از دعاى خود و يا ديگران، آمين گفته اند و گاه سه بار اين كلمه را تكرار كرده اند. از پيامبر خدا در دعاى تعقيب نماز ظهر، نقل شده است كه فرمود: اللّهُمَّ إنّي أسأَلُكَ موجِباتِ رَحمَتِكَ.. . اللّهُمَّ لا تَدَع لي ذَنبا إلاّ غَفَرتَهُ... ولا حاجَةً هِيَ لَكَ رِضا ولِيَ فيها صَلاحٌ إلاّ قَضَيتَها يا أرحَمَ الرّاحِمينَ آمينَ رَبَّ العالَمينَ.
خداوندا! از تو وسايل جلب رحمتت را درخواست مى كنم... خداوندا! هيچ گناهى را برايم مگذار، جز اين كه آن را بخشيده باشى و هيچ نيازى كه خشنودى تو و صلاح من در آن است، به درگاه خويش مگذار مگر اين كه آن را برآورده كرده باشى، اى مهربانترينِ مهربانان!برآورده كن، اى پروردگار جهانيان!
همچنين در صحيفه سجاديه در دعاى امام زين العابدين عليه السلام براى همسايگان و دوستان آمده است: ...وزِدهُم بَصيرَةً في حَقّي و مَعرِفَةً بِفَضلي، حَتّى يَسعَدوا بي و أسعَدَ بِهِم، آمينَ رَبَّ العالَمينَ.
بر بينش آنان در حق من و بر آگاهى آنان از فضيلتم بيفزا، تا به وسيله من خوش بخت شوند و من با آنان خوشبخت گردم. برآورده كن، اى پروردگار جهانيان!
و نيز از امام صادق عليه السلام در دعاى وداع ماه رمضان آمده است: ...وَاجعَلني مِمَّن كَتَبتَهُ في هذَا الشَّهرِ مِن حُجّاجِ بَيتِكَ الحَرامِ، المَبرورِ حَجُّهُمُ، المَغفورِ لَهُم ذَنبُهُم، المُتَقَبَّلِ عَمَلُهُم، آمينَ آمينَ آمينَ، رَبَّ العالَمينَ.
و مرا از آنانى قرار بده كه نامشان را در اين ماه، در شمارِ حاجيان بيت اللّه الحرام نوشته اى؛ آنان كه حجّشان پذيرفته و گناهشان آمرزيده و عملشان مقبول است. آمين، آمين، آمين، اى پروردگار جهانيان.
منابع
- محمد محمدی ری شهری، نهج الدّعا (ع-ف) ج1، نشر سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، چاپ اوّل قم، 1385، ص126، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، حدیث نت.
- فرهنگ فقه فارسي، موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي، جلد1، صفحه165، در دسترس در کتابخانه مدرسه فقاهت.