آیین سخنوری (کتاب)آیین سُخَنْوَری، کتابی درباره سخنوری و فن خطابه و شیوه‌های آن، همراه با گزیده‌ای از خطابه‌های سخنوران مشهور جهان به زبان پارسی، نوشته سیاستمدار و دانشمند معاصر ایران محمدعلی فروغی (۱۲۵۶-۱۳۲۱ش) است. ۱ - محتوی۱.۱ - موضوع جلد اولاین کتاب در ۲ جلد است: جلد نخستین در ۴ مقاله است و مؤلف آن به بیان کلیاتی درباره فن خطابه و مراحل و اقسام و شرایط آن‌پرداخته است. نویسنده در این‌جلد، سخنوری را به مشاوره‌ای یا سیاسی، مشاجره‌ای یا قضایی، نمایشی یا تشریفاتی، علمی و منبری تقسیم کرده و درباره هر یک از این اقسام و چگونگی آن به تفصیل سخن گفته است. ۳ قسم اول اقسامی است که در کتاب خطابه ارسطو و آثار پیروان او درباره آن‌ها بحث شده و قسم چهارم (علمی) و پنجم (منبری) را او خود بر این اقسام افزوده است. وی با احاطه‌ای که بر آثار ادبی و فلسفی اروپایی، اسلامی و ایرانی داشته، به خوبی از عهده تبیین نظریات خود بر آمده و در مواردی نیز برای توضیح مقاصد خود از اشعار سرایندگان پارسی زبان دلیل و شاهد آورده‌است. ۱.۲ - موضوع جلد دومموضوع جلد دوم تاریخ سخنوری در اروپاست. نویسنده بحث خود را از بررسی سخنوری در یونان قدیم آغاز کرده و پس از شرحی درباره سخنوری در روم قدیم و در میان آبای مسیحی، رشته بحث را به اروپای قرون وسطی و جدید کشانده‌است و در ذیل هر فصل نمونه‌هایی از خطابه‌های سخنوران مشهور تاریخ اروپا، همچون دموستنس۱، سیسرون۲، بوسوئه۳، فنلون۴ و چند تن دیگر از خطیبان مغرب زمین افزوده است. آیین سخنوری در موضوع خود یکی از کتابهای سودمند زبان پارسی است و خواننده را با سیر و تحول این فن در اروپا آشنا می‌کند، ولی در فصول مربوط به فن سخنوری در اروپای جدید تقریباً تنها از سخنوران فرانسه گفت و گو کرده و از کشورهای دیگر مغرب زمین ذکری به میان نیاورده‌است. درباره سخنوران ملتهای شرقی و اسلامی نیز جز اشاراتی کوتاه چیزی در این کتاب دیده نمی‌شود و نویسنده خود بدین کمبود معترف است. [۱]
محمدعلی فروغی، آیین سخنوری، ج۲، ص۲۶۱، تهران، ۱۳۱۶- ۱۳۱۸ش.
نثر کتاب همانند سایر آثار محمدعلی فروغی، فصیح و روشن و از نمونه‌های خوب فارسی نویسی جدید و معاصر به شمار می‌رود.۲ - جاپجلد اول این کتاب در ۱۳۱۶ش به سرمایه وزارت معارف وقت و جلد دوم در ۱۳۱۸ش در تهران به چاپ رسیده و پس از آن نیز چند بار دیگر در تهران تجدید چاپ شده‌است. ۳ - فهرست منابع(۱) محمدعلی فروغی، آیین سخنوری، تهران، ۱۳۱۶- ۱۳۱۸ش. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آیین سخنوری»، ج۲، ص۵۶۸. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|