استقرای برهانیاستقرای برهانی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای استقرای تشکیل‌شده از قضایای یقینی است. ۱ - توضیح اصطلاحاستقرا عبارت است از: استنباط حکم کلی و عام به لحاظ وجود آن حکم در جزئیات که اگر آن جزئیات از قضایای یقینی باشد و همه موارد آن بررسی شده باشد، «استقرای برهانی» است، اما اگر جزئیات مذکور از قبیل مشبهات به مشهورات باشد و بررسی کامل درباره آنها انجام نگرفته، و یا انجام گرفته باشد، ولی حکم کلی در همه افراد صادق نباشد، «استقرای مغالطی یا استقرای مشاغبی» نامیده می‌شود. هر گاه آن جزئیات از مسلمات و مشهورات حقیقی و وضعیات بوده، بررسی کامل جزئیات به حسب ظاهر و ادعایی باشد، «استقرای جدلی» یا جدل استقرائی خواهد بود، ولی اگر جزئیات یاد شده از مشهورات غیر حقیقی، مظنونات و مقبولات باشد «استقرای خطابی» نام دارد، و در صورتی که از مخیلات باشد، «استقرای شعری» خواهد بود. [۱]
مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۴۲۸.
[۲]
قوام صفری، مهدی، ترجمه برهان شفا، ص۱۸۴.
[۳]
قوام صفری، مهدی، ترجمه برهان شفا، ص۲۲.
[۶]
علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۲۸۳.
[۷]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۱۴۸.
[۸]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۵۵.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «استقرای برهانی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۳۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|