الاجتهاد و التقلید (للشیخ الانصاری)مولف این کتاب، شیخ مرتضی انصاری از علمای بزرگ و از چهره‌های درخشان فقهای شیعه در قرن سیزدهم هجری است. این کتاب به بررسی مسالۀ اجتهاد و شرایط تقلید پرداخته است. ۱ - معرفی اجمالیمؤلف در آغاز به بیان معنای لغوی و اصطلاحی تقلید و بیان موضوع آن و سپس به بحثی عمیق و گسترده در این رابطه و شرح و توضیح مسائل آن می‌پردازد. شیخ انصاری در این کتاب به آراء و نظریات دیگران دربارۀ جواز یا حرمت تقلید با ذکر ادلۀ هر یک اشاره دارد. وی در هر مساله مباحث مهم و تنبیهات فراوانی آورده است. (مقدمه و تحقیق آقای محمد محلاتی بر کتاب الاجتهاد و التقلید) ۲ - شیوۀ نگارشصرف نظر از دقت نظر و عمق آراء و حدس صائب شیخ انصاری که زبانزد تمامی اندیشمندان است، برای نشان دادن شعاع اثر گذاری شیخ اعظم و جایگاه بلند وی مباحث زیر طرح می‌گردد: در نوآوری شیخ تردیدی نیست و بسیاری نیز به این امر اعتراف کرده‌اند. شاگرد وی، میرزای آشتیانی، در بحر الفوائد گفته است: «کیف و هو مبتکر فی الفن بما لم یسبقه فیه سابق». از دیگر ویژگیهای ایشان تنبیهات فراوانی است که برای مسائل گوناگون می‌آورد. در هر مبحثی، پس از طرح نزاع و ذکر اقوال و نقد و بررسی آن، ملحقاتی باقی می‌ماند که مسکوت گذاردن آنها سبب نقصان پژوهش و تحقیق می‌گردد. شیخ انصاری در پایان بسیاری از مباحث طرح شده، این لواحق را با عنوان تنبیهات مورد دقت نظر و کنکاش قرار داده است. از دیگر برجستگیهای شیخ انصاری توان او بر طراحی موضوعات جدید و تازه و گسترده ساختن مباحث است. وی در هر مساله به دسته بندی و ابداع می‌پردازد. حجم جستجو در اندیشه‌های دیگران از معیارهای ارزیابی، بلکه ارزشیابی پژوهشها و تحقیقات است. شیخ انصاری از این نگاه نیز محققی بنام و برجسته است. [۱]
آینۀ پژوهش- سال پنجم- شمارۀ سوم.
۳ - ارزش و اعتبار کتابشخصیت شیخ انصاری در حوزه‌های علمیۀ شیعه ناشناخته نیست. مقام بلند او در فقه و اصول، بیش از یک قرن است که بر مراکز علمی سایه افکنده و او را طلایه دار این دو دانش کرده است. آثار و نوشته‌های بر جای مانده از این بزرگ مرد، فراوان است و کتاب حاضر نیز یکی از آثار گرانمایه‌ای است که از این اندیشمند بزرگ جهان اسلام به دست ما رسیده است. ۴ - سخن آقا بزرگ تهرانیآقا بزرگ تهرانی در کتاب ارزشمند خود الذریعة الی تصانیف الشیعة در این باره می‌فرماید: «الاجتهاد و التقلید للعلامة الانصاری، الشیخ الاجل، المرتضی بن المولی محمد امین بن المرتضی بن شمس الدین بن احمد بن نور الدین بن محمد صادق الانصاری الدزفولی التستری النجفی، المولود سنة ۱۲۱۴ و المتوفی سنة ۱۲۸۱، رایت فی کتب تلمیذه الاجل آیة الله المجدد میرزا محمد حسن الشیرازی بسامراء اوله التقلید لغة جعل الغیر ذا قلادة و منه تقلید الهدی». یعنی «کتاب اجتهاد و تقلید نوشتۀ علامۀ انصاری، شیخ اجل، مرتضی فرزند محمد امین فرزند مرتضی فرزند شمس الدین فرزند احمد فرزند نور الدین فرزند محمد صادق انصاری دزفولی شوشتری نجفی، متولد سال ۱۲۱۴ و درگذشت سال ۱۲۸۱ هجری قمری. نسخه‌ای از این کتاب را در کتابخانۀ شاگرد بزرگ ایشان آیت‌الله مجدد میرزا محمد حسن شیرازی در شهر سامرا دیده‌ام. در آغاز این کتاب آمده...» ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |