زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

امر امتحانی





امر امتحانی طلب انشایی فاقد اراده جدّی به قصد امتحان مکلّف است.


۱ - تعریف



امر امتحانی، امری است که از سوی مولا به انگیزه امتحان عبد صادر می‌شود.
در کتاب « الوصول الی کفایة الاصول » آمده است:
«الامر الاختباری المعبر عنه بالامتحان... یصدر لاستخبار حال العبد فی کونه مطیعاً او عاصیاً».
[۱] شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج۱، ص۳۸۳.

در اوامر امتحانی، هدف مولا از صدور امر این نیست که مامورٌ به در خارج، انجام شود، بلکه غرض وی بررسی و آزمایش مقدار اطاعت و یا عصیان عبد است.
در این گونه اوامر، طلب انشایی وجود دارد، اما اراده جدی به انجام فعل در خارج تعلق نگرفته است.

۲ - توضیح



به بیان دیگر، مصلحت ، فقط در توجه دادن امر به مکلف می‌باشد و انجام فعل در خارج مطلوبیت ندارد، مانند: امر خداوند به حضرت ابراهیم نسبت به ذبح فرزندش « اسماعیل »، که در حقیقت، خداوند از ابراهیم علیه السّلام، فقط اراده ذبح اسماعیل را خواسته تا میزان اطاعت و تعبدپذیری او را آزمایش کند و هیچ گاه راضی به ذبح اسماعیل نبوده است.
در کتاب «فوائد الاصول» آمده است: «المطلوب فی الاوامر الامتحانیة نفس حرکة عضلات العبد لانفس الفعل...».

۳ - اقسام



برخی از اصولی‌ها اوامر امتحانی را دو قسم نموده‌اند:
۱. اوامری که در متعلق آن هیچ گونه مصلحتی، نه به عنوان اولی و نه به عنوان ثانوی، وجود ندارد و فقط برای امتحان عبد یا مکلف صادر می‌شود؛
۲. اوامری که هر چند متعلق آن به عنوان اولی مصحلت ندارد، اما به عنوان ثانوی مصحلت دارد، مانند: اوامری که برای آزمایش کیفیت عمل عبد و پی بردن به مهارت او در انجام عملی خاص صادر می‌شود؛ هم چون امر نمودن عبد به تهیه چای ، که برای آزمایش کیفیت چای تهیه شده توسط او، صادر می‌شود.
[۵] شیرازی، محمد، الاصول، ج۲، ص ۱۵- ۱۴.
[۶] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۶، ص ۲۵۵- ۲۵۴.
[۷] شعرانی، ابوالحسن، المدخل الی عذب المنهل، ص۲۰۹.
[۹] مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص۶۹.


۴ - پانویس


 
۱. شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج۱، ص۳۸۳.
۲. نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۲، ۱، ص۱۳۴.    
۳. عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، ج۲، ۱، ص۱۷۲.    
۴. اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۱۱۰ - ۱۱۱.    
۵. شیرازی، محمد، الاصول، ج۲، ص ۱۵- ۱۴.
۶. فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۶، ص ۲۵۵- ۲۵۴.
۷. شعرانی، ابوالحسن، المدخل الی عذب المنهل، ص۲۰۹.
۸. خمینی، روح الله، تهذیب الاصول، ج۱، ص۳۳۹.    
۹. مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص۶۹.


۵ - منبع



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۴۹، برگرفته از مقاله «امر امتحانی».    

رده‌های این صفحه : امر صوری




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.