بالتاچی محمدپاشابالْتاچیْ مُحَمَّدْ پاشا (د ۱۱۲۴ق/۱۷۱۲م)، صدراعظم دولت عثمانی در روزگار سلطنت احمد سوم می‌باشد. ۱ - بیوگرافیبالْتاچیْ مُحَمَّدْ پاشا (د ۱۱۲۴ق/۱۷۱۲م)، صدراعظم دولت عثمانی در روزگار سلطنت احمد سوم (حکومت ۱۱۱۵-۱۱۴۳ق) می‌باشد. وی به پاکجه مؤذن [۱]
ثریا محمد، سجل عثمانی (تذکرة مشاهیرعثمانیه)، ج۴، ص۲۰۸، استانبول، ۱۳۱۶ق.
و گوزلجه مؤذن [۲]
طیارزاده احمد عطا، تاریخ، ج۲، ص۱۴۶، استانبول، ۱۲۹۷ق.
نیز مشهور است.۱.۱ - تولدمحمد در عثمانجق از توابع قسطمونی زاده شد. [۳]
شیخی محمد افندی، وقایع الفضلاء (ذیل الشقائق النعمانیة)، ج۲-۳، ص۴۳۶، به کوشش عبدالقادر اوزجان، استانبول، ۱۹۸۹م.
[۴]
ثریا محمد، سجل عثمانی (تذکرة مشاهیرعثمانیه)، ج۴، ص۲۰۸، استانبول، ۱۳۱۶ق.
از دوران کودکی او آگاهی دقیقی در دست نیست.۱.۲ - مناصب حکومتیوی به عنوان بالتاچی (تبردار) در صنف بالتاچیان وارد دستگاه حکومتی شد [۵]
طیارزاده احمد عطا، تاریخ، ج۲، ص۱۴۶، استانبول، ۱۲۹۷ق.
و در مناصب مؤذنی، منشی‌گری، میرآخوری و قاپودانی خدمت کرد و سرانجام در ۱۱۱۶ق/۱۷۰۴م پس از قلایلی احمد پاشا، به صدر اعظمی برگزیده شد، اما چندی بعد از این مقام عزل گردید و بار دیگر در ۱۱۲۲ق/۱۷۱۰م به صدارت منصوب شد. [۶]
شیخی محمد افندی، وقایع الفضلاء (ذیل الشقائق النعمانیة)، ج۲-۳، ص۴۳۶، به کوشش عبدالقادر اوزجان، استانبول، ۱۹۸۹م.
[۷]
ثریا محمد، سجل عثمانی (تذکرة مشاهیرعثمانیه)، ج۴، ص۲۰۸، استانبول، ۱۳۱۶ق.
[۸]
طیارزاده احمد عطا، تاریخ، ج۲، ص۱۴۶، استانبول، ۱۲۹۷ق.
۱.۳ - اتفاقات زمان صدارتپناهندهشدن کارل پادشاه سوئد به عثمانی و جنگ‌های روس و عثمانی از رویداد‌های مهم دوران صدارت کوتاه اوست. در این دوره روس‌ها با ساختن استحکامات جنگی و کشتی‌های رزمی در بندر دریای آزُف و برانگیختن مسیحیان آن نواحی و تصرف قلعه آزف [۹]
Cevdet، A، Tez @ kir، ed C Bayson، Ankara، ۱۹۸۶.
به دولت عثمانی اعلان جنگ دادند و فرماندهی سپاه عثمانی در این جنگ به محمد پاشا واگذار شد. [۱۰]
طیارزاده احمد عطا، تاریخ، ج۲، ص۱۴۶، استانبول، ۱۲۹۷ق.
[۱۱]
Aktepe، M M، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۳، X Baltaci Mehmed Pasa'nin ۱۷۱۱ Prut seferi ile ilgili emirleri n، Tarih enstit O s O dergisi، Istanbul، ۱۹۷۰، no۱.
درباره جزئیات این جنگ و نقش محمد پاشا به عنوان فرمانده سپاه و صدراعظم وی در سمت فرماندهی معاهده‌ای نه چندان مناسب که در تاریخ به معاهده پروت معروف است، منعقد ساخت. نظریات گوناگونی در تأیید یا انتقاد از سیاست او در این جنگ و انعقاد معاهده‌ای وهن‌آور، آن هم در هنگامی که احتمال پیروزی عثمانی‌ها می‌رفت، اظهار شده است، چنانکه او را حتی به گرفتن رشوه از تزارروس متهم کرده‌اند. [۱۲]
شاو ۱ ج و ا ک شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ج۱، ص۴۰۰، ترجمه محمود رمضان‌زاده، مشهد، ۱۳۷۰ش.
[۱۳]
هامر پورگشتال یوزف، تاریخ امپراتوری عثمانی، ج۴، ص۲۹۸۲، ترجمه میرزا زکی علی‌آبادی، به کوشش جمشید کیانفر، تهران، ۱۳۶۹ش.
[۱۴]
ثریا محمد، سجل عثمانی (تذکرة مشاهیرعثمانیه)، ج۴، ص۲۰۸-۲۰۹، استانبول، ۱۳۱۶ق.
۱.۴ - خصوصیات فردیبالتاچی مردی خردمند، مدبر، جسور و در عین حال مکار وغدار، [۱۵]
ثریا محمد، سجل عثمانی (تذکرة مشاهیرعثمانیه)، ج۴، ص۲۰۸-۲۰۹، استانبول، ۱۳۱۶ق.
[۱۶]
هامر پورگشتال یوزف، تاریخ امپراتوری عثمانی، ج۴، ص۲۹۴۲، ترجمه میرزا زکی علی‌آبادی، به کوشش جمشید کیانفر، تهران، ۱۳۶۹ش.
و گویا هنردوست و اهل قلم نیز بود [۱۷]
IA، ج۲، ص۲۹۶.
۱.۵ - تبعیدوی سرانجام در شوال ۱۱۲۳ پس از ۵/۲ سال صدارت [۱۸]
طیارزاده احمد عطا، تاریخ، ج۲، ص۱۴۶، استانبول، ۱۲۹۷ق.
به سبب عدم موفقیت در جنگ از مقام خود معزول، و اموالش مصادره شد. او نخست به جزیره میدلّی، و سپس به لیمنی تبعید گردید.۱.۶ - مرگپس از مدتی بر اثر بیماری در همان‌جا درگذشت و در جوار آرامگاه شاعر عارف، شیخ مصری دفن گردید. [۱۹]
هامر پورگشتال یوزف، تاریخ امپراتوری عثمانی، ج۴، ص۲۹۸۲، ترجمه میرزا زکی علی‌آبادی، به کوشش جمشید کیانفر، تهران، ۱۳۶۹ش.
[۲۰]
IA، ج۲، ص۲۹۶.
سن او را به هنگام مرگ بیشتر از ۵۰ سال دانسته‌اند [۲۱]
طیارزاده احمد عطا، تاریخ، ج۲، ص۱۴۶، استانبول، ۱۲۹۷ق.
بنابراین، می‌بایست در حدود سال ۱۰۷۴ق/۱۶۶۳م زاده شده باشد.۲ - فهرست منابع(۱) ثریا محمد، سجل عثمانی (تذکرة مشاهیرعثمانیه)، استانبول، ۱۳۱۶ق. (۲) شاو ۱ ج و ا ک شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ترجمه محمود رمضان‌زاده، مشهد، ۱۳۷۰ش. (۳) شیخی محمد افندی، وقایع الفضلاء (ذیل الشقائق النعمانیة)، به کوشش عبدالقادر اوزجان، استانبول، ۱۹۸۹م. (۴) طیارزاده احمد عطا، تاریخ، استانبول، ۱۲۹۷ق. (۵) هامر پورگشتال یوزف، تاریخ امپراتوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی‌آبادی، به کوشش جمشید کیانفر، تهران، ۱۳۶۹ش. (۶) Aktepe، M M، X Baltaci Mehmed Pasa'nin ۱۷۱۱ Prut seferi ile ilgili emirleri n، Tarih enstit O s O dergisi، Istanbul، ۱۹۷۰، no۱. (۷) Cevdet، A، Tez @ kir، ed C Bayson، Ankara، ۱۹۸۶. (۸) IA. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۴۴۰۱، برگرفته از مقاله «بالْتاچی‌ْ مُحَمَّدْ پاشا». رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|