بدریه قدسبَدْریّه قدس، نام مدرسه مخصوص شافعیان در قدس در سده‌های ۷ و ۸ق/۱۳ و ۱۴م بود. ۱ - پیشینه مدرسهاین مدرسه را بدرالدین محمد بن ابی‌القاسم هکاری - از امیران دستگاه ملک‌معظم عیسی‌ایوبی حکمران شام (۵۷۶ - ۶۲۴ق) برای شافعیان بنا کرد. وی فردی نیکوکار، و بانی بسیاری از اماکن خیریه بود. این مدرسه در ناحیه مرزبان قدس در نزدیکی زاویه لؤلوئیه، و مسجدی در نزدیکی الخلیل از جمله آثار اوست. در کتیبه بازمانده در مدخل بدریه قدس، به اختصاص‌ِ این مدرسه به پیروان مذهب شافعی، نام بانی و واقف، تاریخ بنا و واگذاری حق نظارت امور مدرسه به پسران ارشد بدرالدین تصریح شده است. بر کتیبه‌ای بر در این مدرسه از واقف دیگر آن با عنوان ملکه بدریه یاد شده است. [۳]
عبدالمهدی، عبدالجلیل حسن، المدارس فی بیت‌المقدس، ج۱، ص۳۵۹، عمان، ۱۹۸۱م.
۲ - بنای بدریه قدساز بنای بدریه قدس اکنون تنها دروازه‌های ویرانه آن باطاقی جناقی و همان کتیبه یاد شده که بین سر در و طاق قرار دارد، بر جای مانده است. دیگر اجزاء مدرسه با ویرانه‌های مجاور آن درآمیخته، و قسمت‌هایی از اندرون ساختمان به خانه‌ای مسکونی تبدیل شده است. در جانب غربی این بنا ضریحی است با سنگی بزرگ بر روی آن که به احتمال بسیار آرامگاه بدرالدین هکاری بانی و واقف مدرسه‌است که پس از مجاهدت‌های بسیار در مقابل صلیبیان در ۶۱۴ق به شهادت رسید. جسد او را از طور به قدس بردند و در همین مدرسه به خاک سپردند. [۴]
نجم، رائف یوسف و دیگران، گنجینه‌های قدس، ج۱، ص۱۱۳-۱۱۴، ترجمة صدیقة وسمقی، تهران، ۱۳۷۱ش.
[۵]
ناصری طاهری، عبدالله، بیت المقدس، ج۱، ص۱۲۹-۱۳۰، شهر پیامبران، تهران، ۱۳۶۷ش.
[۶]
سبط ابن جوزی، یوسف، مرآة الزمان، ج۲، ص۵۹۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م.
۳ - دانش‌آموختگان بدریهاز مدرسان، دانش آموختگان و برنامه‌های آموزشی این مدرسه اطلاعی در دست نیست؛ برخی از نویسندگان از دوستی دیر پا و همنشینی بدرالدین هکاری با سبط ابن جوزی (د ۶۵۴ق)، چنین پنداشته‌اند که این فقیه و مورخ نامور حنبلی‌ِ حنفی شده از خاندان معروف ابن جوزی حنبلی هنگام اقامت در قدس، در این مدرسه شافعیه نیز تدریس می‌کرده است. [۷]
عبدالمهدی، عبدالجلیل حسن، المدارس فی بیت‌المقدس، ج۱، ص۳۶۰، عمان، ۱۹۸۱م.
اما این نظر درست نیست، بلکه محل تدریس سبط ابن جوزی بدریه حنفیه بوده است.۴ - فهرست منابع(۱) ابن عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، ۱۳۵۱ق. (۲) ابن کثیر، البدایة. (۳) سبط ابن جوزی، یوسف، مرآة الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م. (۴) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، ویسبادن، ۱۹۷۴م. (۵) عبدالمهدی، عبدالجلیل حسن، المدارس فی بیت‌المقدس، عمان، ۱۹۸۱م. (۶) علیمی، عبدالرحمان، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، عمان، ۱۹۷۲م. (۷) ناصری طاهری، عبدالله، بیت المقدس، شهر پیامبران، تهران، ۱۳۶۷ش. (۸) نجم، رائف یوسف و دیگران، گنجینه‌های قدس، ترجمة صدیقة وسمقی، تهران، ۱۳۷۱ش. (۹) نعیمی، عبدالقادر، الدارس فی تاریخ المدارس، دمشق، ۱۳۶۷ق/ ۱۹۴۸م. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بدریه قدس»، شماره۴۶۳۷. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|