ترکیب مفصلترکیب مفصل، از اصطلاحات علم منطق بوده و به معنای توهم وجود ترکیب و از اسباب مغالطه لفظ مرکب می‌باشد. ۱ - توضیح اصطلاحترکیب مفصل از اقسام مغالطه لفظ مرکب و سبب به وجود آمدن آن «توهم وجود ترکیب» است و آن در جایی است که از کنار هم قرار گرفتن دو یا چند امری که صدق کلام، منوط به انفصال و انفراد آنهاست، تصور و توهم انضمام و ترکیب به ذهن شنونده یا خواننده القا شود و با این توهم، کلام نیز کاذب باشد، مغالطه ترکیب مفصل شکل گرفته است که سبب آن «ترکیب مفصل» یا «توهم وجود ترکیب» نام دارد. ۲ - بیان مثالبرای مثال، فردی که شعر می‌گوید و به لحاظ اخلاقی، فرد خوبی است اگر در وصف وی گفته شود: «فلانی شاعر خوب است.» اگر «فلانی شاعر» مبتدا در نظر گرفته شده باشد و «خوب است» خبر آن محسوب شود این جمله صادق است؛ زیرا ترکیبی میان شاعر و خوب به لحاظ صفت و موصوف‌بودن لحاظ نشده است، بلکه ترکیب میان فلانی و شاعر به صورت صفت و موصوف وجود دارد، اما اگر جمله طوری ادا شود که «فلانی» مبتدا شود و «شاعر خوب است» خبر آن شود و این مطلب القا شود که او شاعری خوب و تواناست، جمله کاذب می‌شود. [۱]
ابن مرزبان، بهمنیار، التحصیل، ص۲۷۴.
[۲]
ابن ملکا بقدادی، هبة‌الله بن علی، المعتبر فی الحکمة، ج۱، ص۲۶۸.
[۴]
مجتهد خراسانی، محمود، رهبرخرد، ص۳۵۹.
[۵]
سهروردی، شهاب‌الدین، منطق التلویحات، ص۸۵.
[۶]
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر:اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۵۹۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «ترکیب مفصل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۷. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|