تفاسیر تاریخیتفاسیر تاریخی به کتاب‌های تفسیر با رویکرد تاریخی اطلاق می‌شود. ۱ - نمونه تفسیرهایی با گرایش تاریخینمونه تفسیرهایی که با گرایش تاریخی نگارش یافته‌اند به این قرارند: ۱.۱ - نمونه اولالاکلیل علی مدارک التنزیل، اثر شیخ محمد عبدالحق الله آبادی (م ۱۲۵۲) که نگارشی است شرح گونه بر مدارک التنزیل و حقایق التاویل ابوالبرکات نسفی. مؤلف از کتاب خود به "حاشیه مدارک التنزیل" تعبیر کرده است. مباحث رجالی و تاریخی آن چشمگیر است. تفسیر مذکور در هفت جلد و به زبان عربی در هندوستان چاپ شده است. ۱.۲ - نمونه دومالتبیان فی تفسیرالقرآن اثر شیخ طوسی (م ۴۶۰ق)، تفسیری جامع که جنبه‌های روایی، تاریخی و کلامی آن برجسته تر است. قصص و تاریخ امت‌های پیشین در آن نقل و ارزیابی شده است. دار احیاءالتراث العربی (بیروت) در ده جلد آن را چاپ کرده است. ۱.۳ - نمونه سومجلاءالاذهان و جلاءالاحزان (تفسیر گازر)، اثر ابوالمحاسن حسین بن حسن جرجانی به زبان فارسی و در یازده جلد توسط انتشارات دانشگاه تهران چاپ شده است. این تفسیر در حقیقت حک و اصلاح شده تفسیر ابوالفتوح است. ۱.۴ - نمونه چهارمجواهر الحسان فی تفسیر القرآن (تفسیر ثعالبی)، اثر ابوزید عبدالرحمان ثعالبی (م ۸۷۳ ق). مؤلف از طبری و روایات تفسیری وی بهره فراوان برده است. تفسیر مذکور را مؤسسه اعلمی بیروت به طور مختصر و در چهار جلد به زبان عربی چاپ کرده است. ۱.۵ - نمونه پنجمحجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر (تفسیر بلاغی)، اثر سید عبدالحجت بلاغی . ویژگی مهم این تفسیر ، بهره گیری از معلومات عمومی درباره شناخت ادیان و مقایسه آن با دین اسلام و قرآن است. و نیز مباحث تاریخی و اعتقادی فراوانی دربر دارد. ۱.۶ - نمونه ششمالسنن التاریخیة فی القرآن تالیف محمدباقر صدر (شهادت: ۱۴۰۰ق). ۱.۷ - نمونه هفتمالتفسیر الموضوعی و الفلسفة الاجتماعیة فی المدرسة القرآنیة تالیف محمد باقر صدر. [۱]
ایازی، محمد علی، آشنایی با تفاسیر قرآن، ص۴۴-۹۲ و ۳۸-۳۹ و ۲۷-۱۳۱ و۱۷.
[۲]
ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، ص۴۴۸.
[۳]
ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، ص۴۲۳.
[۴]
ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، ص۲۳۲.
[۵]
ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، ص۱۴۸.
۲ - عناوین مرتبطتفسیر تاریخی ؛ مفسران تاریخی . ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفاسیر تاریخی». |