جایگاه دعا در دینحق باری تعالی انسان را به گونه ای آفرید که انسان از آغاز آفرینش در جستجوی معبود و کمال مطلق بوده است تا بتواند به عشق ورزی با معشوق هستی بپردازد تا به آرامش درونی دست یابد. ۱ - دعا در ادیان مختلفبانگاهی به ادیان آسمانی (اسلام، مسیحیت ، یهودیت ، زرتشت ، ... ) و ادیان غیر آسمانی و ادیان بدوی در می یابیم که پیروان آنان دارای دعاها ، نیایش ها ، اوراد و اذکار خاص خویش بوده که در عبادات از آن استفاده می کنند. تا ارتباط با معبود خود برقرار نمایند.در میان ادیان آسمانی ، اسلام بیش از همه برای دعا و نیایش اهمیت خاص و ویژه قائل شده است. ۲ - دعادر جماداتدعا و نیایش نه تنها درعالم انسان ها بلکه در عالم نباتات و جمادات نیز وجود دارد و همه به تسبیح و تنزیه حق تعالی مشغولند.قرآن کریم به این مهم تصریح می فرماید: ۱)« یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض الملک القدوس العزیز الحکیم؛آنچه در آسمانها و زمین است همه به تسبیح و ستایش خدا که پادشاهی منزه و پاک و مقتدر و داناست مشغولند.» ۲)« والنّجم و الشّجر یسجدان ... .؛ ستاره و درخت ، خدا را سجده و عبادت می کنند.» ۳ - دعا در قرآنبا نگاهی به آیات، اهمیت دعا و نیایش بهتر آشکار می شود. قرآن کریم در آیات متعددی بندگان را دعوت به دعا و نیایش می نمایدو شرط اجابت دعا را راز و نیاز و درخواست قلبی و زبانی می داند: ۱)« وقال ربكم ادعونی استجب لكم انّ الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین؛ و خدای شما فرمود که مرا با خلوص بخوانید تا دعای شما را مستجاب کنم و آنانکه از دعا و عبادت من اعراض و سرکشی می کنند زود با ذلت و خواری در دوزخ شوند.» ۲)«امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء‌الارض له مع الله قلیل ما تذکرون؛ آیاآن کیست که دعای بیچارگان مضطر را به اجابت می رساند و رنج و غم آنانرا برطرف می سازد و شما مسلمانان را جانشینان اهل زمین قرار می دهد. آیا با وجود خدای یکتا ، خدایی دیگر شایسته پرستش هست ؟ نه هرگز اما اندک مردم متذکر این حقیقتند.» ۳)« واذا سالک عبادی عنّی فانی قریب اجیب دعوه الدّاع اذا دعان فلیستجیبو الی و لیومنو ا بی لعلهم یرشدون؛ آنگاه که بندگان من از دوری و نزدیکی من از تو پرسند ، بدانند که من به آنها نزدیک هستم هرکسی مرا بخواند دعایش را اجابت می کنم پس بایست دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند تا به سعادت راه یابند. » ۴ - دعا در روایاتدرروایات اهل بیت علیهم السلام هم تاکید زیادی بر جایگاه دعا شده است از جمله: ۱)حدیثی از حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه در ارتباط با اهمیت دعا منقول است که می فرمایند:« پروردگار خود را شب و روز دعا کنید و بخوانید زیرا که سلاح و حربه مومن دعاست.» ۲)رسول خدا صلوات الله علیه در جای دیگری می فرمایند :« دعا حربه و سلاح مومن برای دفع دشمنان و عمود دین است که مومن به آن برپاست و دعا نور آسمان و زمین است. » ۳)حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند:« حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند:« محبوب ترین اعمال نزد حقتعالی در زمین دعاست. » « دعای بندگان عبارت است از اینکه بنده خدا با خواندن پروردگارش رحمت و عنایت پروردگار خود را به سوی خود جلب کند و خواندنش به این است که خود را در مقام عبودیت و مملوکیت قرار دهد به همین جهت عبادت در حقیقت دعاء است. چون بنده در حال عبادت خود را در مقام مملوکیت و اتصال به مولای خویش قرار می دهد و اعلام تبعیت و اقرار به ذلت می کند تا خدا را با مقام مولویت و ربوبیتش به خود معطوف سازد. دعا هم همین است. [۹]
عزیزی،عباس،پرورش روح انسان، ص .۵۰
۵ - دعا مایه ی آرامش انساندعا وسیله قرب و نزدیکی بنده با پروردگار، عبد با معبود و مخلوق با آفریدگار است. دعا زمینه ساز آرامش روح و روان انسان است. اینکه انسان همواره در دعا تمام نگاه خویش را فقط به معبود متوجه می سازد واز غیر او چشم می پوشد. در واقع نوعی یگانه پرستی و دوری ازشرک را تمرین می کند و وحدانیت و یکتاپرستی که شرط اول مسلمانی است را به منصه ظهور می رساند.وقتی پیر و مرشد ما حضرت امام خمینی (ره) در وصیت نامه ی سیاسی -الهی خویش می فرمایند:« با دلی آرام و قلبی مطمئن و روحی شاد و ضمیری امیدوار به فضل خدا از خدمت خواهران و برادران مرخص وبه جایگاه ابدی سفر می کنم.» [۱۰]
حمینی،روح الله،وصیت نامه ی سیاسی -الهی،تسنیم.
این عروج عرفانی همراه با نفس مطمئنه که به « ارجعی الی ربک» می رسند در نتیجه ی مداومت در دعا و نیایش به درگاه خدای متعال حصول یافته است و عاقبت دارندگان این نفس روحانی و توام با طمانینه و آرامش آن است که خداوند متعال خطاب به آنان می فرمایند:« فادخلی فی عبادی – وادخلی جنتی؛ پس داخل شو در زمره بندگان خاص من و داخل شو در بهشت( ابدی و پر نعمت من).»
استمرار و مداومت در دعا و نیایش چه به صورت روحی و قلبی و چه به صورت اعمالی و افعالی ، موجبات دوام و ماندگاری آرامش روحی و روانی انسان را به همراه خواهد داشت. وجود ادعیه فراوان در تعالیم اسلامی که هر یک به فراخور زمان و مکان خاص می باشد و نیز کتاب ارزشمند مفاتیح الجنان که حاوی دعاهای فراوان با مضامین عرفانی است ( چون دعای کمیل ، توسل ، ندبه ، جوشن کبیر ، جوشن صغیر ،عرفه و...) همه و همه زمینه ای است جهت گشودن باب معرفت شناسی و رجعت به اصل و ذات خویش و نیز ارتباط دائم به آفریدگار هستی بخش و این ادعیه پلی است بین این زمین خاکی و فردوس برین و بهشت نعیم ودرک پرتوهای معرفت از چشمه ناب حقیقت با قرائت خالصانه و انس صادقانه با پروردگار از طریق دعا انجام می گیرد. ۶ - مکان دعادر میان اماکن مقدس جهت انجام دعا و نیایش ، مسجد برترین مکان می باشد و دارای فضیلتی ویژه است چرا که مسجد خانه خدا بر روی زمین است. اگر به عنوان میهمان در خانه خدا برویم و او را با خلوص بخوانیم حق تعالی به احترام این حضور ما و از باب میزبانی سهل تر و سریع تر زمینه سازی جهت اجابت دعای بندگان را فراهم می سازد. از طرف دیگر حضور در مسجد و تشکیل اجتماع برای استماع و قرائت دعا موجب خواهد شد تا راه اجابت دعا کوتاه تر شود چرا که:« یدالله مع الجماعه » دست خدا با جماعت است ( حدیث نبوی ). حضرت اميرمؤ منان على (عليه السّلام) مى فرمايد: نشستن در مسجد براى من از نشستن در بهشت محبوب تر و بهتر است ، زيرا با نشستن در بهشت به خواسته خودم نائل شده ام ولى با نشستن در مسجد به خواست خداوند نائل مى شوم .و در روايتى امام صادق عليه السّلام فرمودند:«هر يك از شما كه با اندوهى از اندوه هاى دنيا مواجه شد وضو بگيريد و به مسجد برود و دو ركعت نماز بخوانيد و ربع اندوه و شدائد خود را از خدا بخواهيد آيا نشنيده ايد كه خداوند فرمود: «واستعينو بالصبر والصلاة».» ۷ - پانویس
۸ - منبعسایت پژوهه رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | دعا
|