جشن (دوره جاهلی)اعراب دوره جاهلی دارای جشن‌های متنوعی بوده‌اند و در مناسبت‌های مختلف، جشن‌های مختلفی را برگزار می‌کردند. ۱ - تنوع جشنهاعرب شبه جزیره به صورت قبیله‌ای و در اجتماعات پراکنده می‌زیسته‌اند و بنابراین جشن‌های آن‌ها از لحاظ زمانی و مکانی بسیار متنوع بوده و چنان‌که جوادعلی [۱]
جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۵، ص۱۰۰، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
ذکر کرده، نمی‌توان گفت که چه جشنی در میان همه یا بیش‌تر مردم شبه جزیره در این دوره رایج بوده است.عرب جاهلی در کنار مناسبت‌هایی چون آغاز بهار، ازدواج، بازگشت از سفر، برخاستن از بستر بیماری، پیروزی در جنگ یا آغاز ریاست شیخ بر قبیله و امثال این‌ها، در ارتباط با بت‌ها و خدایان محلی خود [۲]
محمود شکری آلوسی، بلوغ‌الارب فی معرفة احوال العرب، ج ۱، ص ۳۴۵ـ۳۴۷، چاپ محمد بهجه اثری، بیروت (۱۳۱۴).
نیز جشن‌هایی برگزار می‌کردند و به‌ویژه برگزاری بازارهای موسمی نیز زمینه بروز رفتارهای جشنی در میان آنان بوده است.۲ - برگزاری جشن‌های دیگر اقوامغیر از حج که از مهم‌ترین مراسم دینی و تجاری عرب جاهلی به شمار می‌رفت، آن‌ها در این دوره با جشن‌های دینی یهودیان و مسیحیان ساکن شبه جزیره نیز آشنا بودند و گاه در برخی از آن‌ها شرکت می‌کردند. [۳]
جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۵، ص۱۰۰ـ۱۰۴، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۴]
جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۵، ص ۱۳۳، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۵]
محمود شکری آلوسی، بلوغ‌الارب فی معرفة احوال العرب، ج ۱، ص ۳۴۵ـ۳۴۸، چاپ محمد بهجه اثری، بیروت (۱۳۱۴).
در مرکز شبه جزیره ــ در یثرب نیز ظاهراً نوروز و مهرگان به پیروی از سنّت‌های ایرانی جشن گرفته می‌شد. هر چند درباره این‌که اعراب این ناحیه چگونه این جشن‌ها را برگزار می‌کردند، اطلاع روشنی در دست نیست. [۶]
جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۵، ص ۱۰۱، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
۳ - رفتارهای جشنیرفتارهای جشنی عرب جاهلی و در واقع عرب شبه جزیره در آستانه ظهور اسلام، مطابق بافت عمومی این گونه رفتارها در دیگر جوامع انسانی است: پوشیدن لباس‌های نیکو، به کار بردن انواع زیورآلات و آرایش‌ها، تقدیم ولیمه‌های مختلف، اجرای بازی‌های مختلف چون اسب‌دوانی، نیزه‌اندازی، تیراندازی و گاه چوگان، نیز رقص و آوازخوانی و نواختن آلات موسیقی، به ویژه به خدمت گرفتن سیاهان حبشی برای رقص و نواختن دف و خوانندگی [۷]
جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۵، ص ۱۰۴ـ۱۰۵، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۸]
جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۵، ص ۱۲۱ـ۱۲۲، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
[۹]
احمد بن عبدالوهاب نویری، نهایة الارب فی فنون الادب، ج ۴، ص ۱۳۸ـ۱۳۹، قاهره (۱۹۲۳) ـ۱۹۹۰.
که گاه این مراسم ساز و آواز طرب‌انگیز را به عنوان نذر برای شفا یافتن بیمار یا بازگشت مسافر از سفری سخت یا پیروزی در جنگ‌ها برگزار می‌کردند. [۱۰]
احمد بن عبدالوهاب نویری، نهایة الارب فی فنون الادب، ج ۴، ص ۱۴۲، قاهره (۱۹۲۳) ـ۱۹۹۰.
۴ - فهرست منابع(۱) جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳. (۲) محمود شکری آلوسی، بلوغ‌الارب فی معرفة احوال العرب، چاپ محمد بهجه اثری، بیروت (۱۳۱۴). (۳) احمد بن عبدالوهاب نویری، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره (۱۹۲۳) ـ۱۹۹۰. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جشن‌های دوره جاهلی»، شماره۵۰۰۷. |