جهم بن حکم قمی کوفی بصری مدائنیجهم بن حکم (حکیم) قمی کوفی بصری مدائنی، از محدثان موثق در قرن سوم هجری قمری بود. برخی کوفی و بصری و مدائنی را سه نفر به شمار آورده‌اند ولی رجال‌شناسان متاخر هر سه نفر را یکی می‌دانند. ۱ - معرفی اجمالیجهم بن حکم (حکیم) قمی کوفی بصری مدائنی، نجاشی گوید: جهم بن حکیم کوفی ثقه و کم روایت است. او کتابی دارد که ابن‌بطه از آن یاد کرده و اسنادش را خلط کرده است، چون یک بار آن‌را از احمد برقی (م ۲۸۰ هـ) و بار دیگر از احمد از پدرش نقل می‌کند. شیخ طوسی یک بار از جهم بن حکم عمی (قمی) بصری و بار دیگر از جهم بن حکم مدائنی نام برده و در هر دو مورد می‌گوید که کتاب او را احمد برقی از پدرش نقل کرده است. آقا بزرگ تهرانی، کوفی و بصری و مدائنی را سه نفر به شمار آورده است، در حالی که نجاشی فقط از کوفی سخن گفته و شیخ از بصری و مدائنی نام برده است. گرچه درباره نام پدر نیز اختلاف دارند، لیکن به احتمال قوی در حکم و حکیم تصحیف رخ داده است. به هر حال رجال‌نویسان متاخر هر سه نفر را یکی می‌دانند. راوی او چه احمد برقی و چه پدرش باشد، جهم را باید از رجال قرن سوم به شمار آورد، چون هر دو برقی مربوط به قرن سوم هستند. کتاب الحدیث اثر اوست. ۲ - مطالعه بیشتربرای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود. ۳ - پانویس۴ - منبعپژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۳۴، برگرفته از مقاله «جهم بن حکم قمی کوفی بصری مدائنی». |