حدیث مصحفحدیث مصحف، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به خبری گفته می‌شود که به سبب تغییر نقطه‌ها بعضی از حروف آن تغییر یابد. ۱ - تعاریف حدیث مصحفحدیث مصحف در نزد علمای حدیث دارای معانی گوناگون است که عبارتند از: ۱- حدیثی است که در لفظ یا معنای آن و یا هر دو تغییر ایجاد شده باشد. ۲- حدیثی است که تغییر حرف یا حروفی از آن به سبب تغییر نقطه‌ها صورت گرفته باشد ولی شکل ظاهری آن محفوظ باشد. ۳- حدیثی است که قسمتی از سند یا متن آن به مشابه خود تغییر یافته باشد مشابهت دو کلمه ممکن است در کتابت باشد مانند تصحیف «مراجم» به «مزاحم» و «برید» به «یزید» و ممکن است در معنا و مفاد حدیث باشد مانند: «عنزه» در حدیث «کان رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یجعل العنزه بین یدیه اذا صلی و کان ذلک لیستتر بها عن الماره» که به معنای عصا است ولی آن را به نام قبیله معنا کرده‌اند. بعضی حدیث مصحف و حدیث محرف را یکی شمرده‌اند. ۲ - وجه تسمیه مصحفراجع به وجه نام گذاری «حدیث مصحف» گفته شده: در گذشته گروهی بودند که علم را از محضر استاد فرا نمی‌گرفتند بلکه به کتب و صحف مراجعه می‌کردند لذا به صحفیین نام گذاری شدند یعنی کسانی که از روی کتاب و دفتر می‌خوانند و چون نگارش لغات عربی در آن زمان بدون نقطه صورت می‌گرفت در هنگام قرائت این الفاظ خطاء و اشتباه پیش می‌آمد بر اثر شیوع استعمال به کسی که خطا می‌کرد نیز «قد صحف» اطلاق کردند یعنی کار وی مانند کار کسی است که از روی کتاب و دفتر می‌خواند. ۳ - انواع حدیث مصحفحدیث مصحف دو نوع است: ۱- لفظی ۲- معنوی ۴ - تعبیرات مترادفمترادفات این اصطلاح عبارتند از: خبر مصحف، روایت مصحف، مصحف و احادیث مصحف. [۹]
درایة الحدیث، ص۶۴.
[۱۰]
علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۲۹.
[۱۲]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۶.
[۱۳]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الدرایه، ص۱۳۵-۱۳۷.
[۱۴]
فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۱۰، ص۱۹۶.
[۱۵]
فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۵، ص۱۶۰.
[۱۷]
تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۳، ص۴۵.
[۱۸]
مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۱۸.
۵ - پانویس۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث مصحف»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۷/۲۶. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی
|