شهر برلسبُرُلُّس، یا بَرَلُّس، شهر و شهرستانی به همین نام در مصر در شمال دلتای نیل و کنار دریای مدیترانه است. ۱ - معنا و موقعیتبرلس معرب نام یونانی «پارالوس» به معنی منطقه کنار دریاست. [۱]
Maspero، J، ج۱، ص۴۲، and، G Wiet، Mat E riaux pour servir H la g E ographie de l'Egypte، Cairo، ۱۹۹۲.
ابوالفدا می‌نویسد که اگر در ساحل نیل به سوی مغرب پیش روند، ابتدا به برلس و در انتها به اسکندریه می‌رسند. [۲]
ابوالفدا، تقویم البلدان، ج۱، ص ۱۱۷، به کوشش رنو و دوسلان، پاریس، ۱۸۴۰م.
ابن سعید مغربی نیز این شهر را در شرق اسکندریه دانسته، و افزوده است که دریا از این شهر به جنوب میل می‌کند. [۳]
علی بن سعید مغربی، بسط الارض، ج۱، ص ۸۲، تطوان، ۱۹۵۸م.
در نزدیکی برلس دریاچه‌ای وجود دارد که یعقوبی آن را دریاچه نمک نامیده است. این دریاچه را در نوشته‌های معاصر دریاچه برلس نام داده‌اند که در شمال دلتای کوچک نیل قرار دارد. [۵]
Reclus، E، Nouvelle g E ographie universelle، Paris، ۱۸۸۵، ج۱۰، ص۱۰۷.
۲ - زمان فتحبرلس در زمان خلافت عمر، همراه با اسکندریه گشوده شد. [۶]
عبدالرحمان ابن عبدالحکم، فتوح مصر و اخبارها، ج۱، ص۸۴ - ۸۵، قاهره، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
در زمان ولایت عابس بن سعید مرادی (۵۳ق)، رومیان به این شهر تاختند و جمع کثیری از سپاه اسلام نیز در این حمله کشته شدند. [۷]
محمد کندی، الولاه و القضاه، ص۳۸، لیدن، ۱۹۱۲م.
[۸]
Maspero، J، ج۱، ص۴۲، and، G Wiet، Mat E riaux pour servir H la g E ographie de l'Egypte، Cairo، ۱۹۹۲.
این شهر به گفته مقدسی جزو اسکندریه بود. ۳ - اهمیت برلسسمعانی در سده ۶ق بر اهمیت برلس تأکید ورزیده، و اضافه کرده است که در مصر نظیر آن وجود ندارد، به گونه‌ای که هر کس که به قضای این شهر منصوب شود، همانند آن است که بر قضای مصر گمارده شده است. ۴ - مرکز داد و ستدبرلس شهر صید ماهی است و در نزدیکی آن در راه اجنا قلعه‌ای بر کنار دریا وجود داشته که مرکز بزرگ داد و ستد بوده است. مقریزی از امکانات فراوان صیدماهی در این شهر یاد کرده، [۱۲]
احمد مقریزی، الخطط، ج۲، ص۱۴۲-۱۴۳، قاهره، ۱۹۲۲م.
و نیز از وجود دیری در نزدیکی دریاچه برلس خبر داده است که مسیحیان آن را همچون دیر قمامه در قدس زیارت می‌کردند. ۵ - تبدیل به شهرستانبرلس در ۱۲۸۸ق/۱۸۷۱م به شهرستان بدل شد که شامل ۴ شهر از ایالت غربی مصر، و مرکز آن شهر بلطیم بود. در ۱۸۸۶م، «مأموریه» خوانده شد و سپس در ۱۹۳۱م منحل گردید و شهرهای جزو آن بجز بلطیم و برلس به کفر شیخ ملحق گردید. [۱۴]
محمد رمزی، القاموس الجغرافی للبلاد المصریه، ج۲، ص۱۲، قاهره، ۱۹۵۴- ۱۹۵۵م.
برلس در ۱۹۴۹م مرکز «مدیریه» فؤادیه شد و پس از انحلال آن در ۱۳۳۰ش/ ۱۹۵۱م مرکز برلس متشکل از ۹ ناحیه ایجاد گردید. [۱۵]
کشف اسماء المدن و النواحی المعتبره، قاهره، ج۱، ص۲۳۳، ۱۹۵۵م.
۶ - محل سکونت فرزندان عمرابن فضل الله عمری آورده است که گروهی از فرزندان عدی بن کعب که جمعی از فرزندان عمر بن خطاب و در رأس آنها خلف بن نصر عمری جزو آنها بودند، به برلس رفته، و در آن‌جا ساکن شدند و او خود را از نوادگان آنها معرفی کرده است. ۷ - محل سکونت صحابه پیامبربرلس را بلاد صالحین نامیده‌اند. یاقوت آورده است که ۱۲تن از صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) که اسامیشان شناخته نشده است، اهل برلس بودند. از جمله دیگر بزرگان منسوب به برلس عبدالله بن یحیی معافری برلسی، ابواسحاق ابراهیم بن سلیمان بن داوود معروف به ابوداوود برلسی اسدی و نورالدین علی بلطیمی ضریر معروف به ابن شاور برلسی بود. قبر شیخ مرزوق صاحب مکاشفات هم در برلس است. [۲۱]
محمد ابن ایاس، بدائع الزهور، ج۳، ص۳۹، قاهره، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.
[۲۲]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۵۹۳.
۸ - فهرست منابع(۱) محمد ابن ایاس، بدائع الزهور، قاهره، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م. (۲) محمد بن عبدالله بن بطوطه، رحله، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م. (۳) محمد ابن حوقل، صورهالارض، به کوشش کرامرس، لیدن، ۱۹۳۸م. (۴) علی بن سعید مغربی، بسط الارض، تطوان، ۱۹۵۸م. (۵) عبدالرحمان ابن عبدالحکم، فتوح مصر و اخبارها، قاهره، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م. (۶) احمد ابن فضل الله عمری، مسالک الابصار، به کوشش دُرُتئا کراوولسکی، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۵م. (۷) ابوالفدا، تقویم البلدان، به کوشش رنو و دوسلان، پاریس، ۱۸۴۰م. (۸) محمد رمزی، القاموس الجغرافی للبلاد المصریه، قاهره، ۱۹۵۴- ۱۹۵۵م. (۹) عبدالکریم سمعانی، الانساب، حیدر آباددکن، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۳م. (۱۰) احمد قلقشندی، صبح‌الاعشی، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۳م. (۱۱) کشف اسماء المدن و النواحی المعتبره، قاهره، ۱۹۵۵م. (۱۲) محمد کندی، الولاه و القضاه، لیدن، ۱۹۱۲م. (۱۳) محمد مقدسی، احسن التقاسیم، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۹۰۶م. (۱۴) احمد مقریزی، الخطط، قاهره، ۱۹۲۲م. (۱۵) احمد مقریزی، السلوک، قاهره، ۱۹۵۸م. (۱۶) یاقوت حموی، معجم البلدان. (۱۷) احمد یعقوبی، البلدان، همراه الاعلاق النفیسه ابن رسته، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۹۱م. (۱۸) Maspero، J، and، G Wiet، Mat E riaux pour servir H la g E ographie de l'Egypte، Cairo، ۱۹۹۲. (۱۹) Reclus، E، Nouvelle g E ographie universelle، Paris، ۱۸۸۵. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «برلس»، شماره۴۷۸۰. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|