صفصف از اصطلاحات فقه نظامی است به معنای ردیف کردن و نزدیک هم چیدن و یا کنار هم قرار گرفتن نفرات یک گروه یا واحد نظامی. این واژه در قرآن و روایات استعمال شده است. ۱ - معنای لغویصَفّ مصدر فعل صَفَّ یَصُفُّ در لغت به معنای در یک ردیف و خط صاف قراردادن و قرار گرفتن هر چیز، مرتب کردن، نزدیک هم چیدن، قوم در صف ایستاده، در مقابل دشمن قرار گرفتن لشگر و بال باز کردن پرنده آمده است. جمع آن صفوف است. [۳]
دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، ج۳۱، ص۲۱۵، انتشارات وزارت ارشاد.
[۵]
وجدی، فرید، دایرة المعارف، ج۵، ص۵۲۲، نشر دار المعرفه.
۲ - معنای اصطلاحیاین لغت در اصطلاح فقه عبارت است از: ردیف کردن و نزدیک هم چیدن و یا کنار هم قرار گرفتن نفرات یک گروه یا واحد نظامی. [۶]
مغنیه، محمدجواد، فقه امام جعفر صادق، ج۲، ص۲۷۰، نشر دار العلم.
۳ - صف در قرآناین واژه در قرآن کریم هفت بار به کار رفته است که به یک مورد آن که با مفهوم نظامی مناسب است، اشاره می‌شود: «انَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلوُنَ فی سَبیلِهِ صَفاًّ کَانَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ؛ خدا کسانی را که در راه وی، به صف، کارزار می‌کنند که گویی بنایی استوارند، دوست دارد. ۴ - صف در روایاتدر روایات بسیاری واژه «صفّ» به کار رفته است؛ از آن جمله روایت مالک بن اعین است که می‌گوید: «... حَرَّضَ امیرُالْمُؤْمِنینَ عَلَیهِ السَّلامُ النَّاسَ بِصِفَّیْنِ فَقالَ: انَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ دَلَّکُمْ عَلی تِجارَةٍ تُنْجیکُمْ مِنْ عَذابٍ أَلیمٍ، وَ یُشْفی بِکُمْ عَلَی الْخَیْرِ الْایْمانُ بِاللَّهِ، وَالْجِهادُ فی سَبیلِ اللَّهِ... فَسَوُّوا صُفُوفَکُمْ کَالْبُنْیانِ الْمَرْصُوصِ فَقَدِّمُوا الدّارِعَ وَأَخِّرُوا الْحاسرَ وَ عَضُّوا عَلیَ النَّواجِدَ...» «امیر مومنان (علیه‌السّلام) در صفّین مردم را به جنگ تشویق می‌کرد و می‌فرمود خداوند تبارک و تعالی شما را به تجارتی که از عذاب دردناک نجات می‌دهد، راهنمایی کرده است و شما را برخیر (ایمان به خدا و جهاد در راه او) هدایت نموده است... پس صف‌هایتان را مانند بنیانی محکم (سد آهنین) مرتب کنید و زره‌پوشان را در جلو و افراد بدون زره و سپر را در پشت سر قرار دهید و دندان‌های خود را برهم بفشارید و....» ۵ - احکام جنگفقهاء می‌گویند: در جنگ واجب است جنگجویان خودشان را در میدان جنگ به صف ثابت و استوار مانند سدّ آهنین مرتب کنند. [۲۸]
مغنیه، محمدجواد، فقه امام جعفر صادق، ج۲، ص۲۷۰، نشر دار العلم.
یکی از احکام جنگ این است که فرمانده لشکر وقتی تصمیم بر جنگ گرفت، از خداوند طلب خیر و درخواست پیروزی کند و اصحاب و یاران خود را به مرتّب کردن صف‌ها تشویق نماید. ۶ - پانویس۷ - منبع• جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۸۱. رده‌های این صفحه : احکام جهاد | اصطلاحات نظامی
|