صیغه نهیهیئت دلالت کننده بر طلب ترک یا منع از فعل را صیغه نهی گویند. ۱ - تعریف و توضیح صیغه نهیصیغه نهی، صیغه‌ای است که بر طلب ترک و یا زجر (منع) از فعل دلالت می‌کند، خواه به صورت جمله انشایی و فعل نهی باشد، مثل: «لا تفعل» و یا به صورت تحذیر، مثل:«ایاک ان تفعل» و خواه به صورت جمله اسمی خبری باشد، مثل: «هذا الفعل ممنوع علیک» و یا به صورت جمله فعلی، مثل: «لا تفعل» که اِخبار در مقام انشا است. در کتاب «اصول فقه» آمده است: «المراد من صیغة النهی... کل صیغة تدلّ علی الزجر عن الفعل و ردعه عنه کصیغة «لا تفعل» او «ایاک ان تفعل». منظور از فعل در کلام بالا، همان معنای حدثی یا مصدری است که ماده نهی و یا امر بر آن دلالت می‌کند، مثل: «ضرب» که مصدر است و بر عمل خاص که «زدن» باشد، دلالت می‌کند. این حدث گاهی امر وجودی است، مانند: ضرب و شرب در «لا تضرب» و «لا تشرب» و گاهی امر عدمی است، مثل: ترک صلات و ترک حج در «لا تترک الصلاة» و «لا تترک الحج». ۲ - اقوال در ظهور صیغه نهیدرباره ظهور صیغه نهی، پنج دیدگاه وجود دارد: ۱. در حرمت ظهور دارد؛ ۲. در کراهت ظهور دارد؛ ۳. مشترک لفظی بین حرمت و کراهت است؛ ۴. برای قدر مشترک، یعنی مطلق طلب ترک، اعم از تحریمی و کراهتی وضع شده است؛ ۵. توقف. مشهور اصولیون معتقدند صیغه نهی در حرمت، ظهور دارد، هر چند در این مورد که این ظهور، ناشی از وضع است یا اطلاق و یا ، اختلاف وجود دارد. [۲]
سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۹۵.
[۳]
عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، ج۱، ص۴۰۲.
[۶]
بروجردی، حسین، نهایة الاصول، ص۲۴۸.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «صیغه نهی». |