عفو محمد (قرآن)یکی از ویژگی‌هل و فضایل پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله عفو و گذشت ایشان بود. در این مقاله آیات مرتبط با عفو حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله معرفی می‌شوند. ۱ - دستور الهی به عفودستور خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله درباره پيشه ساختن عفو در مورد خطاكاران: خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِينَ. ۲ - عفو بنی‌اسرائیل••• پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور عفو و گذشت از غير خائنان بنی‌اسرائیل: ... وَ لا تَزالُ تَطَّلِعُ عَلى خائِنَةٍ مِنْهُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ .... ••• وجود گروهى متعهد در ميان بنى‌اسرائيل، دليل امر الهى به عفو و مداراى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با همه آنان: وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ .... وَ لا تَزالُ تَطَّلِعُ عَلى خائِنَةٍ مِنْهُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ. ••• محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور عفو و گذشت از خطاهاى بنى‌اسرائيل و ترك هرگونه تعرّض به آنان: وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ .... وَ لا تَزالُ تَطَّلِعُ عَلى خائِنَةٍ مِنْهُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ .... ۳ - عفو اهل‌کتاب••• چشم‌پوشى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از افشا و بيان حقايق مخفى شده به وسيله اهل‌کتاب: يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيراً مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ .... •••چشم‌پوشى و گذشت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله نسبت به بسيارى از خطاهاى اهل‌كتاب: يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا ... وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ .... ۴ - عفو مراجعه‌کنندگان به طاغوتمحمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله موظّف به چشم‌پوشى از خطاى مراجعه‌كنندگان به طاغوت براى حکمیّت: ... يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَ يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلالًا بَعِيداً أُولئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ عِظْهُمْ ... قَوْلًا بَلِيغاً. ۵ - عفو خطاکارن احدعفو خطاكاران فرارى احد، تكليف الهى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ . بر اين اساس كه آيه مذكور در سياق آيه مربوط به غزوه احد است. ۶ - رابطه عفو و خلق خوش پیامبرعفو محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله از خطاى مردم، نمودى از خلق خوش آن حضرت: فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ ... فَاعْفُ عَنْهُمْ .... ۷ - مأمور شدن پیامبر اسلام به عفومحمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور به مشورت، عفو و استغفار براى مردم و توکّل بر خدا: فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ. ۸ - عفو در راستای کمال پیامبر اسلامگذشت و اغماض محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله از دشمنان و کافران، به خير و صلاح آن حضرت و در راستاى تربیت و کمال وى: ... فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْخَلَّاقُ الْعَلِيمُ . جمله «إنّ ربّك ...» به منزله تعليل براى «فاصفح» است، يعنى اى پيامبر، گذشت كن، زيرا پروردگار تو مى‌داند كه چه كارى به مصلحت و در جهت تربيت و رشد تو است. ۹ - عفو کریمانهمحمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به عفو کریمانه و گذشت شايسته، از كافران و مشرکان، و ناديده گرفتن اذيّت و آزار آنان: ... فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۱۸۶، برگرفته از مقاله «عفو محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |