قضایای یقینی نظریقضایای یقینی نظری، به‌معنای یقینیات مستنتَج از قضایای یقینی بدیهی است. ۱ - توضیح اصطلاحیقین عقل به مفاد قضایای یقینی به ناچار معلول یک علت است. اگر علت تصدیق در یک قضیه، فقط تصور اجزای قضیه باشد، آن قضیه را "قضیه یقینی بدیهی" می‌نامیم، مانند: "کل بزرگ تر از جزء خود است"، که تصدیق عقل به مفاد قضیه، فقط معلول تصور دو جزء خود است، یعنی فقط محتاج تصور مفردات آن است. اما اگر علت تصدیق، خارج از تصور دو طرف آن باشد، قضیه را "قضیه یقینی نظری" می‌گوییم. در چنین قضیه‌ای، عقل برای یقین به نسبت بین دو جزء آن، به حدّ وسطی احتیاج دارد که علت تصدیق است؛ چه یقین فقط به واسطه علت حاصل می‌شود. "نظری"، منسوب به نظر است، و "نظر"، حرکت نفس در معقولات، از مبادی به مطالب و از مطالب به مبادی است که به شناخت مطلوب می‌انجامد. [۱]
صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء، ص۳۷۵.
[۳]
تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۱۱۱.
[۷]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۳.
۲ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، منطق صوری. • صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء. • صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی. • سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضایای یقینی نظری»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۱۶. |