ملاک مقدمیتمعیار تحقق رابطه مقدّمیت بین دو چیز را ملاک مقدمیت گویند. ۱ - تعریفملاک مقدمیت، به معنای معیاری است که وجود آن، سبب تحقق رابطه مقدمیت بین دو چیز می‌گردد. ۲ - امور لازم در رابطه مقدمیتبرای وجود رابطه مقدمیت دو امر لازم است: ۱. میان دو چیز تغایر در وجود باشد، خواه تغایر حقیقی یا اعتباری، مانند: طهارت که مقدمه نماز است و وجود طهارت و نماز با یک دیگر تغایر حقیقی دارند، و یا مانند: اجزای ماهیت و خود آن (کل) که دارای دو وجود خارجی مستقل نمی‌باشد و تغایر آنها اعتباری (به شرط شیء و لابشرط) است؛ یعنی اجزا، نسبت به اجتماع، لابشرط، و کل، نسبت به اجتماع، به شرط شیء می‌باشد. ۲. وجود یکی بر وجود دیگری متوقف باشد؛ یعنی یکی بعد از دیگری به وجود آید، مانند: طهارت که اگر نباشد، نماز نیز وجود پیدا نمی‌کند. ۳ - نظرات در نهایة الافکار و منهاجدر کتاب «نهایة الافکار» آمده است: «ان الملاک فی مقدمیة شیء لشیء انما هو کون الشیء مما یتوقف علیه وجود الشیء و فی رتبة سابقة علیه...». و هم چنین در کتاب «منهاج الاصول» آمده است: «و لازم ذلک ان یکون بینهما تعدد فی الوجود و التوقف بنحو تتخلل الفاء بینهما فیقال وجب فوجد فلا یدخل فی محل النزاع ما کان بینهما تلازم بنحو لا توقف بینهما...». [۲]
منهاج الاصول، عراقی، ضیاء الدین، ج۱، ص۲۷۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۹۵، برگرفته از مقاله «ملاک مقدمیت». رده‌های این صفحه : اصول فقه | مقدمه واجب
|