چاپ قرآندر این مقاله، به بررسی اطلاعاتی درباره نخستین قرآن‌های چاپی می پردازیم. ۱ - پیشینه نسخه خطیمسلمانان از آغاز اسلام و در زمان حیات پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هم زمان با شنیدن آیات الهی از آن بزرگوار، به نگارش و حفظ قرآن، همت گماشتند؛ از این رو، در دنیا کتاب مقدسی همانند قرآن یافت نمی‌شود که شمار نسخه‌های خطی آن بتواند با تعداد نسخه‌های خطی موجود قرآن برابری کند. ۲ - نسخه های چاپی قرآن در اروپابا پدید آمدن صنعت چاپ در جهان، قرآن کریم نیز چاپ شد. تاریخ چاپ قرآن به وسیله غیر مسلمین به آغاز رواج چاپ در اروپا بازمی گردد. نخستین بار متن عربی قرآن را پاگانینی در شهر «ونیز» (Venise) ایتالیا در سال‌های ۱۵۰۳ - ۱۵۲۳ م چاپ کرد، و همه نسخه‌های آن به دستور پاپ جمع آوری و نابود شد. سپس ابراهام هنکلمان (Hinkelman) در شهر هامبورگ در سال ۱۶۹۴ نسبت به چاپ قرآن اقدام کرد، پس از وی ماراکی (Marracci) در شهر «پادوا» در سال ۱۶۹۸ بار دیگر قرآن را به چاپ رسانید. سپس در سال ۱۷۶۸م در شهر «لیپزیک» آلمان نیز قرآن به چاپ رسید. ولی هیچ یک از چاپ‌های اروپا مورد توجه و اعتماد مسلمانان قرار نگرفت. ۳ - چاپ قرآن توسط مسلماناننخستین چاپ قرآن توسط مسلمانان در اواخر سده هجدهم (۱۷۹۷ - ۱۷۹۸م) به ابتکار مسلمانان روسیه در شهر پطرزبورگ روسیه، و به همت مولای عثمان صورت گرفت، و در همان زمان نسخه دیگری از قرآن در شهر قازان به چاپ رسید. بعد نوبت به ایرانیان می‌رسد. منابع درباره نخستین چاپ قرآن در ایران اختلاف دارند؛ برخی نخستین چاپ قرآن را در تبریز در سال ۱۲۴۲ق و برخی در سال ۱۲۴۶ق دانسته‌اند. در سال ۱۲۴۸ قمری در تهران نیز چاپ سنگی شد. ۴ - چاپ قرآن در هندپس از چاپ قرآن در ایران، مسلمانان شبه جزیره هند به چاپ قرآن پرداختند. قرآن در هند نخستین بار در «کلکته» و در سال ۱۲۶۶ق چاپ شد. [۱]
جلالی نائینی، محمد رضا، تاریخ جمع قرآن، ص ۴۰۴-۴۰۶.
[۳]
خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص ۸۷۱-۸۷۳.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «چاپ قرآن». |