اشباعاشباع در دو معنای پرخواندن حرکات حروف و سیر کردن گرسنه آمده است. اشباع به مفهوم نخست از اصطلاحات علم تجوید است و از آن به مناسبت در باب صلات سخن رفته است. ۱ - تعریف اشباع در علم تجویددر اصطلاح علم تجوید ، عبارت است از تبدیل ضمه «ها» ی ضمیر به «واو» -در صورتی که حرف ماقبل آن مفتوح یا مضموم باشد- و تبدیل کسره «ها»ی ضمیر به «یا» -اگر ماقبل آن مکسور باشد-؛ مانند: «انه، ماله، اهله، سمعه و بصره» که «انهو، مالهو، اهلهو، سمعهی و بصرهی» خوانده می‌شوند. ۲ - رعایت اشباع در قرائت نمازرعایت قانون اشباع مانند دیگر قوانین تجویدی در قرائت نماز واجب نیست،بلکه ترک اشباع «ا» در «اللّه» و «ا» و «ب» در «اکبر» مستحب است و به قول مشهور، اگر اشباع در دو کلمۀ یاد شده موجب به وجود آمدن حرف «الف» گردد (آللّه و اکبار)، موجب بطلان نماز می‌گردد. ۲.۱ - قرائت «ا» در «إِیّٰاکَ نَعْبُدُ...قرائت «ا» در «إِیّٰاکَ نَعْبُدُ وَ إِیّٰاکَ نَسْتَعِینُ» با اشباع و بدون اشباع جایز است. ۲.۲ - تکلم به دو حرف در نمازتکلّم به دو حرف هر چند حرف دوم زاییدۀ اشباع حرکت حرف نخست باشد موجب بطلان نماز است. ۳ - علامت اشباع در قرآنعلامت اشباع مضموم در بعضی قرآن‌ها ضمه معکوس است که بالای «ها»ی ضمیر می‌گذارند. و علامت اشباع مکسور «الف» مقصوره است که زیر «ها»ی ضمیر قرار می‌گیرد. [۷]
بیگلری، حسن، سرالبیان فی علوم القرآن، ص۲۰۵.
[۸]
موسوی بلده، محسن، حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم، ج۲، ص۱۱۰.
[۹]
حبیبی، ابوطالب، آموزش تجوید، ص۶۷.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۵۲۷-۵۲۸. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اشباع». |