اعتماد به نفساعتماد به نفس، اتکا به نیروها و توانایی‌های خود و بهره‌گیری از این نیروهای خدادادی، در مسیر پر پیچ‌وخم زندگی و مشکلات و سختی‌ها می‌باشد. و اینکه بار خود را خویش به دوش کشیم، نه آن‌که دست نیاز به سوی دیگران بگشاییم و چشم به آن‌ها بدوزیم. ۱ - خوداتکایی در اسلاماسلام نیز به این خوداتکایی و اعتماد به نفس با توکل به خدا، تاکید دارد. [۱]
شجاعی، محمدصادق، توکل به خدا راهی به سوی حرمت خود و سلامت روان، قم، مؤسسه امام خمینی (رحمةالله)، ۱۳۸۳، ص۵۰.
اعتماد به نفس عزم انسان را راسخ می‌کند و انسان را به قله‌های سعود و پیشرفت می‌رساند.۲ - ویژگی‌های افراد دارای اعتماد به نفس۱. داشتن احساس مثبت به خود، خدا، زندگی و مردم، و روابط با آن‌ها. [۲]
نینوایی، ژیلا، اعتماد به نفس راه خوشبختی، ندای فرهنگ، چاپ دوم، ۱۳۷۵، ص۲۴.
۲. داشتن اعتدال و عزت نفس ۳. توجه به باورهای دینی و نقش سازنده آن‌ها در زندگی. ۴. در برابر مشکلات زندگی صبورند و شکست و سختی‌ها را مقدمه پیروزی می‌دانند. ۵. مشورت با دیگران و استفاده از تجارب دیگران، برای زندگی خوب اهداف (ابتدائی، متوسط و نهایی) با توجه به اولویت دارند. ۶. بهره‌مندی از نشاط روحی و سلامت جسمی و هر شب به مرور برنامه‌های روز خود می‌پردازند (برای رفع عیوب) برنامه‌ریزی دارند. [۳]
جزوه شماره هفت مرکز مشاوره حوزه علمیه قم، آثار و راه‌های اعتماد به نفس، ص۵.
۷. نظارت و کنترل احساسات و عواطف: (محرک اصلی احساس‌ها و عواطف مغز است، با کنترل آن رفتار را نیز کنترل کرده‌ایم). ۸. شجاع، با اراده و بلند همّت‌اند. ۹. از نیازمندان دستگیری می‌کنند. ۱۰. مسئولیت‌پذیرند و از بیکاری نفرت دارند. ۱۱. توجه زیادی به خودشناسی دارند و به سادگی محدودیت‌های خویش را می‌پذیرند. ۱۲. قدرت رهبری مقتدرانه گروه را دارند ولی ریاست‌طلب نیستند. ۱۳. آن‌قدر برخود تسلط دارند که با توجه به انرژی درونی خود می‌توانند در هر زمان که لازم باشد در مقابل دیگران نه بگویند. ۱۴. توانایی شکوفایی استعدادهای خود را دارند و می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. ۳ - راه‌کارهای تقویت اعتماد به نفس۱. ارزیابی امکانات و محدودیت‌های خود: تطابق واقع‌بینانه بین توانایی‌ها و محدودیت‌ها. اگر کسی پیش از توانایی خود از خود انتظار داشته باشد او گامی بر خلاف اعتماد به نفس برداشته است. ۲. ثبت و یاد‌آوری نقاط درخشان زندگی: فهرستی از موفقیت‌های کوچک و بزرگ گذشته خود تهیه کنید. هر از گاهی آن را مرور کنید: یاد‌آوری و مرور آن به شما یک نوع مسرّت باطنی می‌دهد. ۳. تلقین به نفس: در همه حال به خصوص قبل از خواب (مغز حتی در خواب نیز در حال فعالیت و پردازش اطلاعات است.) جملات مثبتی را به خود تلقین کنید؛ این امر اگر تکرار شود اثر بادوام در شخصیت شما بر جای می‌گذارد. ۴. احراز شایستگی در عمل: کارهای محوّل شده به خود را (کوچک و بزرگ) به خوبی انجام دهید و با این کار مهر تاییدی از طرف دیگران بر رفتار و عمل خود دریافت کنید. معمولاً افرادی که کارهای خود را نیمه تمام رها می‌کنند، احساس خوبی در مورد خودشان ندارند. ملاک ارزیابی شخصیت صرفاً در کارهای بزرگ ظاهر نمی‌شود؛ بلکه در چگونگی انجام کار تجلّی می‌یابد. ۵. مطالعه زندگی‌نامه بزرگان: این کار به شما نیرو می‌دهد که در مقابل سختی‌ها سر فرود نیاورید و توانایی‌های خود را بسیج کنید و به جنگ ضعف‌های خود بروید. این کار باعث می‌شود که شما به جنبه‌های مثبت شخصیت، زندگی و انسان‌ها بیشتر توجه داشته باشید، اغلب انسان‌های موفق بر اثر تلاش، بردباری، تحمل فقر و نداری به مراتب عالی رسیده‌اند، فقط کافی است شما زندگی افراد موفق را مطالعه کنید این کار بهتر است به طور روزنامه و ۵ الی ۱۰ دقیقه انجام شود تا اثر بخش‌تر باشد. ۶. توسعه اطلاعات عمومی: اطلاعات عمومی به شما فرصت می‌دهد که با آمادگی در مباحث گوناگون به بحث و تبادل نظر بپردازید و با تشویق‌های دیگر مواجه شوید و نیرو بگیرید تا گامی بلند‌تر بردارید. ۷. تقویت ارتباط با خدا: برای موفقیت خود به خداوند توکل و توسل داشته باشید و از او بخواهید در تنهایی‌ها و نا امیدی‌ها دستگیری کند؛ چشم امید از غیر او بستن و به او پیوستن اعتماد به نفس شما را تقویت می‌کند. [۴]
شرفی، محمدرضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، تزکیه، ۱۳۷۷، ص ۹ـ ۶ (اقتباس).
۸. تقویت اراده: اعتماد به نفس امری اکتسابی است. [۵]
شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، سروش، ۱۳۸۰، ص۱۴.
انسان‌های شاخص تنها با همت خویش آن اطمینان خاطر و اعتماد به نفس را ذره ذره اندوخته‌اند.۹. تمرکز فکر: مثل ذره‌بین عمل کنید، نور را متمرکز کنید و آتش ایجاد کنید؛ یعنی از پراکنده‌کاری پرهیز کنید. اگر توانایی‌های شما یک‌جا جمع شود موفق‌تر خواهید بود (به داشته‌های خود تمرکز بخشید.) [۶]
حقیقی، محمدعلی، تکنولوژی و مهندسی فکر، انتشارات فراوان، چاپ چهارم، ۱۳۸۲، ص۲۴۱.
۱۰. متین و جدی باشید، و با خود کم‌بینی و کمرویی مبارزه کنید؛ بدانید که کمرویی یک معلولیت اجتماعی است. ۱۱. در جمع نظر دهید (جامعه‌پذیری). ۱۲. خود را به نظم و دقت وادار کنید و سعی کنید همیشه خندان و متبسم باشید. ۱۳. انتقاد‌پذیر باشید. [۷]
اصغری‌پور، حمید و نگار، اعتماد به نفس برتر، گیل لیندن فیلد، جوانه رشد، ۱۳۸۲، ص۱۳۶ (اقتباس).
جواب انتقاد را با انتقاد ندهید؛ سعی کنید با خوب شنیدن انتقادها زمینه خودشناسی (شناخت ضعف و نکات قوت) را فراهم آورید. و همچنین از انتقاد سازنده و محترمانه نترسید.۱۴. به زندگی خوش‌بین باشید و از یاس و ناامیدی دوری کنید. ۱۵. خود را به قناعت و کم‌توقعی عادت دهید. ۱۶. از کارهای کوچک شروع کنید و سپس به کارهای بزرگ و بهتر دست بزنید. ۱۷. نقاط ضعف خود را بپذیرید و خصوصیات مثبت خود را تقویت نمایید. ۱۸. از اعمال موفق خود تقدیر کنید و در صدد جبران شکست‌های خود بر آیید. ۱۹. در فعالیت‌های اجتماعی بیشتر شرکت کنید و سعی کنید در جمع مؤثر باشید. ۲۰. از زیر بار مسؤولیت‌هایی که به شما واگذار می‌شود شانه خالی نکنید. ۲۱. بعد از تصمیم به انجام کاری قاطع باشید و به خدا توکل کنید و از او و ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) یاری جویید. ۲۲. در کارهای خود اهدافتان را مشخص کنید و انگیزه‌تان را تقویت کنید و طبق آن اقدام کنید. ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اعتماد به نفس»، تاریخ بازیابی۹۵/۹/۶. |