زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

بواده





بواده اصطلاحی عرفانی برای گونه ای از واردات غیبی می‌باشد.


۱ - واژه شناسی


بواده به معنای الهاماتی است که بداهتاً و بدون سابقه پیشین بر قلب سالک وارد می‌شود. این واژه از ریشه «ب ـ د ـ ه» به معنای نخستین برخورد ناگهانی با کسی یا چیزی و جمع «بادهه» است.
[۱] ابن فارس، معجم المقاییس اللغة، ذیل مادّه، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قم ۱۴۰۴.
[۲] عبدالرحیم بن عبدالکریم صفی پوری، منتهی الارب فی لغة العرب، ذیل مادّه، چاپ سنگی تهران ۱۲۹۷ـ ۱۲۹۸، چاپ افست تهران ۱۳۷۷.
[۳] خلیل جر، لاروس: المعجم العربی الحدیث، ذیل مادّه، پاریس ۱۹۷۳.
[۴] جعفر سجادی، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ذیل مادّه، تهران ۱۳۷۰ش.
[۵] صادق گوهرین، شرح اصطلاحات تصوف، ج۲، ص۳۳۳، تهران ۱۳۶۷ـ ۱۳۶۸ش.
احتمالاً قشیری
[۶] عبدالکریم بن هوازن قشیری، ترجمه رساله قشیریه، ج۱، ص۱۲۱، چاپ بدیع الزمان فروزانفر، تهران ۱۳۶۱ش.
برای نخستین بار این واژه را مطرح کرده، و بعدها ابن عربی،
[۷] ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷، بیروت (بی تا).
عبدالرزاق کاشی،
[۸] عبدالرزاق کاشی، اصطلاحات الصوفیة، ج۱، ص۳۸، چاپ محمد کمال ابراهیم جعفر، مصر ۱۹۸۱.
شارح مکتب ابن عربی و شمس الدین ابرقوهی
[۹] شمس الدین ابراهیم ابرقوهی، مجمع البحرین، ج۱، ص۴۸۰، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۴ش.
به شرح آن پرداخته اند. ظاهراً در آثار عرفانی بعدی سخنی از آن به میان نیامده است.

۲ - آثار بواده


بواده همچون دیگر «واردات» به حکم «وقت » بر قلب سالک وارد می‌شود، ازینرو زمان مشخصی ندارد و موجب پدید آمدن احوالی می‌شود که سریعاً محو می‌شوند. ابن عربی
[۱۰] ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).
شرط ورود واردات را استعداد قلوب برشمرده و عمل سالک را در کسب آن‌ها مؤثر نمی‌داند. بواده در مراحل نخستین سلوک موجب تغییر احوال، قبض و بسط، اندوه یا شادی، گریه یا خنده می‌گردد، اما عارفانی که به «حال عظمت» ارتقا یافته و «سادات وقت» نام گرفته‌اند از این عوارض ظاهری به دورند.
[۱۱] عبدالکریم بن هوازن قشیری، ترجمه رساله قشیریه، ج۱، ص۱۲۱، چاپ بدیع الزمان فروزانفر، تهران ۱۳۶۱ش.
[۱۲] ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).
[۱۳] عمر بن محمد سهروردی، کتاب عوارف المعارف، ج۱، ص۵۲۹، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
از نظر ابن عربی در فتوحات، واردات برای سالکانی که به مقام محو و فنا نرسیده و برای خود نفسانیت و عینیتی می‌پندارند، و خود را موصوف به وصف (یا صفتی) می دانند، معنا و مصداق می‌یابد و بر غیر ایشان «بدیهه» ای عارض نمی‌شود. گذشته از این، بواده با امور فی البداهة رایج در میان مردم این تفاوت را دارد که لزوماً موجب شادی یا غم نمی‌گردد.
[۱۴] ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).


۳ - ورود بواده بر قلب سالکان


ابن عربی قائل است که بواده در ورود به قلبِ اهل طریقت بر صواب است و به خطا نمی‌رود، ازینرو مشایخ در آموزش «اخذالهی» به سالک، هر آنچه را که بر او گذشته، بدون تأمل، جویا می‌شوند تا فکر و استدلال بر آن «وارد» تأثیر نگذارد و تنها آنچه را بر قلبش گذشته بیان کند. او تأکید می‌کند که مقتضیات و احوال هر وارد غیبی باید موافق با میزان شرع باشد، چرا که شرع ضامن سعادت است، و اگر این احوال موافق با شرع نباشد، تنبّه و تذکری برای سالک است.
[۱۵] ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).


۴ - تعابیر نزدیک به بواده


ابن عربی وارداتی همچون هجوم، صحو، سُکر، ذوق، شُرب، طوارق، بوادی، باده، طوالع، لوامع و لوایح را همراه با بواده بر شمرده و معتقد است که این اصطلاحات معانی نزدیک به هم دارند و در نهایت به مفهوم واحدی باز می‌گردند.
[۱۶] عمر بن محمد سهروردی، کتاب عوارف المعارف، ج۱، ص۵۲۹، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
همچنین هجوم را، به طور خاص، همراه با بواده ذکر کرده که مانند آن یکباره و بدون اراده سالک عارض می‌شود، با این تفاوت که بواده تنبیهی است برای سالکی که فوت «وقت» کرده و از حکم آن غفلت ورزیده و آداب «حضور» را به جا نیاورده است.

۵ - فهرست منابع


(۱) شمس الدین ابراهیم ابرقوهی، مجمع البحرین، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۴ش.
(۲) ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، بیروت (بی تا).
(۳) ابن فارس، معجم المقاییس اللغة، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قم ۱۴۰۴.
(۴) خلیل جر، لاروس: المعجم العربی الحدیث، پاریس ۱۹۷۳.
(۵) جعفر سجادی، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران ۱۳۷۰ش.
(۶) عمر بن محمد سهروردی، کتاب عوارف المعارف، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۷) عبدالرحیم بن عبدالکریم صفی پوری، منتهی الارب فی لغة العرب، چاپ سنگی تهران ۱۲۹۷ـ ۱۲۹۸، چاپ افست تهران ۱۳۷۷.
(۸) عبدالرزاق کاشی، اصطلاحات الصوفیة، چاپ محمد کمال ابراهیم جعفر، مصر ۱۹۸۱.
(۹) عبدالکریم بن هوازن قشیری، ترجمه رساله قشیریه، چاپ بدیع الزمان فروزانفر، تهران ۱۳۶۱ش.
(۱۰) صادق گوهرین، شرح اصطلاحات تصوف، تهران ۱۳۶۷ـ ۱۳۶۸ش.

۶ - پانویس

 
۱. ↑ ابن فارس، معجم المقاییس اللغة، ذیل مادّه، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قم ۱۴۰۴.
۲. ↑ عبدالرحیم بن عبدالکریم صفی پوری، منتهی الارب فی لغة العرب، ذیل مادّه، چاپ سنگی تهران ۱۲۹۷ـ ۱۲۹۸، چاپ افست تهران ۱۳۷۷.
۳. ↑ خلیل جر، لاروس: المعجم العربی الحدیث، ذیل مادّه، پاریس ۱۹۷۳.
۴. ↑ جعفر سجادی، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ذیل مادّه، تهران ۱۳۷۰ش.
۵. ↑ صادق گوهرین، شرح اصطلاحات تصوف، ج۲، ص۳۳۳، تهران ۱۳۶۷ـ ۱۳۶۸ش.
۶. ↑ عبدالکریم بن هوازن قشیری، ترجمه رساله قشیریه، ج۱، ص۱۲۱، چاپ بدیع الزمان فروزانفر، تهران ۱۳۶۱ش.
۷. ↑ ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷، بیروت (بی تا).
۸. ↑ عبدالرزاق کاشی، اصطلاحات الصوفیة، ج۱، ص۳۸، چاپ محمد کمال ابراهیم جعفر، مصر ۱۹۸۱.
۹. ↑ شمس الدین ابراهیم ابرقوهی، مجمع البحرین، ج۱، ص۴۸۰، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۴ش.
۱۰. ↑ ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).
۱۱. ↑ عبدالکریم بن هوازن قشیری، ترجمه رساله قشیریه، ج۱، ص۱۲۱، چاپ بدیع الزمان فروزانفر، تهران ۱۳۶۱ش.
۱۲. ↑ ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).
۱۳. ↑ عمر بن محمد سهروردی، کتاب عوارف المعارف، ج۱، ص۵۲۹، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۴. ↑ ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).
۱۵. ↑ ابن عربی، الفتوحات المکّیّه، ج۲، ص۵۵۷ ـ ۵۵۸، بیروت (بی تا).
۱۶. ↑ عمر بن محمد سهروردی، کتاب عوارف المعارف، ج۱، ص۵۲۹، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.


۷ - منبع

دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بواده»، شماره۲۰۰۰.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات عرفانی | عرفان




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.