حامدافندیحامد اَفَندی، فقیه و شیخ‌الاسلام حنفی قرن دهم می باشد. فهرست مندرجات۱.۱ - سال تولد ۱.۲ - پدر و جد ۱.۳ - اشتباه در ذکر نام پدر ۲ - اساتید حامد افندی ۳ - تدریس حامد افندی ۴ - ازدواج حامد افندی ۵ - مشاغل حامد افندی ۶ - جایگاه حامد افندی، نزد سلاطین وقت ۷ - سمت شیخ الاسلامی حامد افندی ۸ - مدفن حامد افندی ۹ - فضائل حامد افندی ۱۰ - تالیفات حامد افندی ۱۱ - اشتباه در نسب و آثار حامد افندی ۱۲ - فهرست منابع ۱۳ - پانویس ۱۴ - منبع ۱ - معرفی حامد افندیحامد افندی، از فقهاء حنفی می باشد. ۱.۱ - سال تولداو در سال ۹۰۰ در قونیه به دنیا آمد. ۱.۲ - پدر و جدپدرش، محمد افندی ، عالم و قاضی بیگ‌شهر و جدش، دروز افندی ، از مشایخ صوفیه بود. [۱]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۴، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲]
محمد بن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تکملةالشقائق، ج۱، ص۲۴۲ـ۲۴۳، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹.
۱.۳ - اشتباه در ذکر نام پدربغدادی، [۳]
اسماعیل بغدادی، هدیةالعارفین، ج۱، ستون ۲۶۰، در حاجی‌خلیفه، ج۵.
به اشتباه، نام پدرش را علی ذکر کرده است.
۲ - اساتید حامد افندیحامد در ۹۲۰ به استانبول رفت و نزد آشجی‌زاده حسن چلپی ، سعدی چلپی ، محیی‌الدین محمد چیوی‌زاده و عبدالقادر چلپی‌افندی درس خواند، سپس ملازم عبدالقادر چلپی شد و در زمانی که عبدالقادر سِمَت قاضی عسکر یافت، حامد منشی وی شد. [۴]
احمد بن مصطفی طاشکوپری‌زاده، الشقائق النعمانیة فی علماءالدولة العثمانیة، ج۱، ص۴۸۸، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
[۵]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۴، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳ - تدریس حامد افندیحامد از ۹۴۰ در مدارس شهرهایی چون بورسه ، مَغنیسا و استانبول به تدریس پرداخت. ۴ - ازدواج حامد افندیوی در ۹۴۸ با دختر چیوی‌زاده ازدواج کرد و به «چیوی‌زاده دامادی» (داماد چیوی‌زاده) شهرت یافت. ۵ - مشاغل حامد افندیحامد افندی، در سمتهای مختلفی به خدمت پرداخته است. در ۹۵۴ مفتی مغنیسا شد. و در ۹۵۵ استاد مدرسه «شاهزاده» در استانبول شد. [۶]
احمد بن مصطفی طاشکوپری‌زاده، الشقائق النعمانیة فی علماءالدولة العثمانیة، ج۱، ص۴۸۸، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
[۷]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۴ـ۲۵، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸]
محمد بن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تکملةالشقائق، ج۱، ص۲۴۳، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹.
حامد افندی در ۹۵۶ قاضی شام و از ۹۵۷ تا ۹۵۹ قاضی مصر بود و سپس به تدریس در مدرسه ایاصوفیه استانبول پرداخت. از ۹۶۱ تا ۹۶۳ قضاوت بورسه و استانبول را برعهده داشت و در ۹۶۴ قاضی عسکر روم ایلی (بخش اروپایی حکومت عثمانی ) شد و حدود ده سال در همین سمت بود. [۹]
ابن طولون، قضاة دمشق، ج۱، ص۳۲۶، چاپ صلاح‌الدین منجد، دمشق ۱۹۵۶.
[۱۰]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۵، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۱]
محمد بن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تکملةالشقائق، ج۱، ص۲۴۳، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹.
۶ - جایگاه حامد افندی، نزد سلاطین وقتبه گفته طاشکوپری‌زاده، [۱۲]
احمد بن مصطفی طاشکوپری‌زاده، الشقائق النعمانیة فی علماءالدولة العثمانیة، ج۱، ص۴۸۸، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
حامد بسیار مورد اعتماد سلطان سلیمان قانونی بود و سلطان قصد داشت او را صدراعظم خود کند، اما پس از وفات سلطان در ۹۷۴، به فرمان سلطان سلیم دوم از مقام قاضی عسکری روم ایلی برکنار گردید و تا اواخر حکومت وی، هیچ سمتی نداشت. [۱۳]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۴ـ۲۵، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷ - سمت شیخ الاسلامی حامد افندیدر پی وفات ابوالسعود افندی (شیخ‌الاسلام عصر سلطان سلیم دوم) در ۹۸۲، حامد افندی شیخ‌الاسلام شد و تا هنگام وفاتش در ۹۸۵، در همین سمت بود. ۸ - مدفن حامد افندیوی در استانبول در کنار قبر ابوایوب انصاری ، از صحابه پیامبر اکرم ، دفن شد. [۱۴]
احمد بن مصطفی طاشکوپری‌زاده، الشقائق النعمانیة فی علماءالدولة العثمانیة، ج۱، ص۴۸۸، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
[۱۵]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۴ـ۲۵، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۶]
محمد بن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تکملةالشقائق، ج۱، ص۲۴۳، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹.
۹ - فضائل حامد افندیحامد را به نیک‌سیرتی ، تدین ، کثرت محفوظات و تبحر در علم فقه ستوده‌اند. وی در استانبول مسجدی بنا کرد که از آن برای آموزش علوم دینی استفاده می‌شد، ولی اثری از آن باقی‌نمانده است. [۱۷]
احمد بن مصطفی طاشکوپری‌زاده، الشقائق النعمانیة فی علماءالدولة العثمانیة، ج۱، ص۴۸۹، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
[۱۸]
محمد بن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تکملةالشقائق، ج۱، ص۲۴۳، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹.
۱۰ - تالیفات حامد افندیوی مجموعه‌ای از فتواهای فقهی به زبان عربی را گردآوری کرد و پس از تدوین موضوعی، بر مواردی از آن‌ها حاشیه نگاشت. برخی عنوان این اثر را الفتاوی‌الحامدیة دانسته‌اند. [۱۹]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۴ـ۲۵، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۰]
محمد بن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تکملةالشقائق، ج۱، ص۲۴۳، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹.
[۲۱]
حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۱۲۲۲.
به گفته تمیمی، [۲۲]
تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، ص۲۴ـ۲۵، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
این اثر حدود پانزده مجلد بوده است. [۲۳]
حاجی خلیفه، ج۲، ستون ۱۲۲۲.
۱۱ - اشتباه در نسب و آثار حامد افندیدر بعضی منابع ، نسب و آثار حامد افندی با نسب و آثار حامد بن علی عمادی درآمیخته است، بیشتر به سبب همنام بودن اثرشان. [۲۴]
یوسف الیان سرکیس، معجم‌المطبوعات العربیة و المعربة، ج۱، ستون ۷۳۹، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
[۲۵]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب‌العربی، ج۹، ص۳۳۹، ج۹، نقله الی‌العربیة عمر صابر عبدالجلیل، (قاهره) ۱۹۹۵.
[۲۶]
احمد صدقی علی شقیرات، ج۱، ص۴۰۶، تاریخ مؤسسة شیوخ الاسلام فی العهد العثمانی: ۸۲۸ـ۱۳۴۱ه = ۱۴۲۵ـ ۱۹۲۲، اربد، اردن ۱۴۲۳/۲۰۰۲.
[۲۷]
احمد صدقی علی شقیرات، ج۱، ص۴۱۱، تاریخ مؤسسة شیوخ الاسلام فی العهد العثمانی: ۸۲۸ـ۱۳۴۱ه = ۱۴۲۵ـ ۱۹۲۲، اربد، اردن ۱۴۲۳/۲۰۰۲.
۱۲ - فهرست منابع(۱) ابن طولون، قضاة دمشق، چاپ صلاح‌الدین منجد، دمشق ۱۹۵۶. (۲) کارل بروکلمان، تاریخ الادب‌العربی، ج۹، نقله الی‌العربیة عمر صابر عبدالجلیل، (قاهره) ۱۹۹۵. (۳) اسماعیل بغدادی، هدیةالعارفین، ج۱، در حاجی‌خلیفه، ج۵. (۴) تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السَنیة فی تراجم الحنفیة، ج۳، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۵) حاجی‌خلیفه. (۶) یوسف الیان سرکیس، معجم‌المطبوعات العربیة و المعربة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰. (۷) احمد صدقی علی شقیرات، تاریخ مؤسسة شیوخ الاسلام فی العهد العثمانی: ۸۲۸ـ۱۳۴۱ه = ۱۴۲۵ـ ۱۹۲۲، اربد، اردن ۱۴۲۳/۲۰۰۲. (۸) احمد بن مصطفی طاشکوپری‌زاده، الشقائق النعمانیة فی علماءالدولة العثمانیة، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵. (۹) محمد بن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تکملةالشقائق، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹. ۱۳ - پانویس
۱۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حامد اَفَندی»، شماره۵۷۴۲. |