شاکشخص مردّد نسبت به حکم واقعی را گویند. ۱ - توضیحشاک، کسی است که در نفس وی حالت تردید و دودلی درباره چیزی وجود دارد؛ به بیان دیگر، شاک به کسی می‌گویند که احتمال وقوع و یا عدم وقوع چیزی در نظر او یکسان می‌باشد و به همین دلیل نسبت به آن چیز در حالت سرگردانی به سر می‌برد. ۲ - موارد استعمال واژهاز مواردی که در اصول، درباره شاک سخن به میان آمده، جایی است که مکلف را به اعتبار حالاتش نسبت به حکم شرعی واقعی به «قاطع، ظانّ و شاک» تقسیم می‌کنند. « قاطع » کسی است که به حکم شرعی واقعی یقین دارد. «ظانّ» کسی است که به حکم واقعی، ظن (احتمال راجح) دارد و «شاک» به کسی می‌گویند که درباره حکم واقعی شرعی تردید دارد. شاک وظیفه دارد به اصول عملی مراجعه کند، زیرا اصل عملی هنگام نبودن اماره، دلیل محسوب می‌شود (الاصل دلیل حیث لا دلیل). ۳ - نکتهدر علم اصول، ظن معتبر ، ملحق به قطع ، و ظن غیر معتبر، ملحق به شک می‌شود؛ بنابراین کسی که نسبت به حکم شرعی شک یا وهم و یا حتی ظن غیر معتبر دارد، در علم اصول «شاک» نامیده می‌شود و باید برای رهایی از تردید، به اصول عملی رجوع کند. [۱]
لغت نامه دهخدا، دهخدا، علی اکبر، ج۸، ص۱۲۳۶۵.
[۲]
الموجز فی اصول الفقه، سبحانی تبریزی، جعفر، ص۲۴۴-۲۴۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۹۷، برگرفته از مقاله «شاک». |