عشورعشور از منبع درآمد بیت‌المال، است و آن مالی بود كه از بازرگانان خارجی گرفته می شد. ۱ - سیر تاریخی عشورنقل شده است كه عمرو بن عاص به عمر بن خطاب گزارش داد كه وقتی مسلمانان در سرزمين‌های کفر به تجارت می‌روند، ده يك مالشان را از آنان می‌گيرند. عمر دستور داد تا به عنوان مقابله به مثل، از بازرگان‌های خارجی كه به منظور تجارت به سرزمين‌های اسلامی می‌آيند نيز ده یک قيمت كالايشان گرفته شود. البته دريافت مالیات از بازرگانان تنها به اين مورد محدود نشد، بلكه از بازرگان‌های مسلمان و اهل ذمه نيز ماليات دريافت می‌شد. البته ميزان آن كمتر بود. [۱]
تاريخ الاسلام(السياسى والدينى والثقافى والاجتماعى) حسن ابراهيم حسن، ج۱، ص۴۶۸.
۲ - علت عدم رقبت مسلمانان به تجارت در صدر اسلامگفتنی است، هر چند كه مسلمانان جزیرة العرب مردمانی تجارت پيشه بودند، اما اشتغال به جهاد آنان را از اين كار باز می‌داشت. علاوه بر آن درآمدشان از طريق غنایم به اندازه‌ای زياد بود كه رغبتی به تجارت نشان نمی‌دادند. بنابراين درآمد بيت‌المال از اين راه چندان چشمگير نبوده است. [۲]
بررسى وضع مالى و ماليه مسلمين، ص۲۴۹-۲۵۲.
۳ - پانویس
۴ - منبعبیت المال و حقوق آن، ص۵۱-۵۲. |