عمانعمان یکی از کشورهای اسلامی است. این کشور در قرن نهم میلادی به اوج رونق خود رسید و با گذشت زمان این عظمت را از دست داد. ۱ - مشخصات و شرایط عمومی عمان۱.۱ - پیش زمینه تاریخیعمان کشوری است که تاریخ آن با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است. این کشور در قرن نهم میلادی به اوج رونق خود رسید و با گذشت زمان این عظمت را از دست داد. اختلافات مذهبی و برخوردهای ناشی از آن، که بین سنی‌ها و اباضی‌ها آغاز شده بود، به مرور زمان به درگیری‌هایی بین امامت و سلطنت منجر شد. با آغاز قرن شانزدهم میلادی پرتغالی‌ها به عمان حمله کرده و این کشور را به تصرف خود درآوردند. در حدود سال میلادی جنگ میان طرفداران امام و مخالفان او بالا گرفت و با درخواست امام مسقط، نیروهای ایرانی به دستور «نادرشاه» وارد عمان شده، بعد از شکست رقیبان در آنجا ماندند. قوای ایرانی دو بار دیگر وارد عمان شده و در سال بخش‌های مهمی از آن را به تصرف خود درآوردند، اما با قتل نادرشاه و به هم ریختن اوضاع داخلی ایران، این سرزمین از دست نیروهای ایرانی خارج شد. پس از این سال‌ها «احمد بن سعید» با شکست رقبا به سلطنت عمان رسید و سلسله «آل سعید» را بنیان گذاری کرد. با مرگ وی و بالا گرفتن اختلاف بر سر جانشینی‌اش، بار دیگر دوران سقوط این سرزمین آغاز شد. با از دست دادن قدرت مرکزی، سلطه انگلیسی‌ها بر این کشور روز به روز افزایش یافت، به گونه‌ای که با امضای قراردادهایی میان دو کشور، عمان به صورت کشور تحت الحمایه انگلستان در آمد. این کشور در بیست دسامبر به استقلال کامل خود از انگلستان دست یافت. در این سال‌ها «سلطان سعید بین تیمور» بر عمان حکمرانی می‌کرد. او در سال جانشین پدر خود شد و تا سال، کشور را مبتنی بر روش‌های بسیار محافظه کارانه اداره کرد، به طوری که در زمان سلطنت او هیچ گونه وسایل ارتباط جمعی در عمان وجود نداشت. در سال فرزند وی سلطان قابوس با کودتایی بدون خونریزی پدر را سرنگون کرد و خود به قدرت رسید. سلطان قابوس برخلاف پدر سعی دارد تا عمان را از انزوا خارج ساخته، زمینه‌های توسعه آن را فراهم سازد. ۱.۲ - موقعیت جغرافیاییطول و عرض جغرافیایی کشور عمان درجه شمالی و درجه شرقی است. همسایگان آن شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی و یمن است. مساحت عمان، کیلومتر مربع، طول مرزهای خاکی آن، کیلومتر و طول مرزهای آبی آن، کیلومتر می‌باشد. طول مرزهای این کشور به تفکیک همسایگان شامل عربستان سعودی: کیلومتر، امارات متحده عربی: کیلومتر و یمن: کیلومتر است. ۱.۳ - جمعیتجمعیت کشور عمان در حدود،، هزار نفر می‌باشد. از عمان در حدود درصد جمعیت در مسقط پایتخت این کشور و باطنه زندگی می‌کنند؛ در حدود هزار نفر در منطقه ظفار زندگی می‌کنند و حدود، نفر در شبه جزیره مسندام زندگی می‌کنند. در حدود، نفر مهاجر در عمان زندگی می‌کنند که غلب آنها کارگران خارجی از پاکستان، بنگلادش، مصر، اردن، هند و فیلیپین هستند. در کل جمعیت این کشور در حدود درصد از فرقه اباضیه هستند. سنی‌ها حدود درصد جمعیت و شیعیان جعفری درصد جمعیت عمان را تشکیل می‌دهند. درصد باقی مانده جمعیت این کشور را هندوها، مسیحی‌ها و سایر اقلیت‌ها تشکیل می‌دهند که اغلب آنها مهاجر هستند. ۲ - ساختار اجتماعی فرهنگیپیروان فرقه اباضیه اکثریت جمعیت عمان را تشکیل می‌دهند. این گروه از مسلمانان پیرو «عبدالله بن عباد» بوده و در سراسر عمان سکونت گزیده‌اند. اهل سنت عمان در استان جنوبی «ظفار» و «سور» و نواحی اطراف آن حضور دارند. شیعیان به عنوان سومین گروه مذهبی عمان خود به سه گروه «عجم‌ها» و «لوایتا» و «بحارنه» تقسیم شده‌اند و بیشتر در امتداد ساحل باطنه و منطقه مسقط مطرح زندگی می‌کنند. مسیحیان نیز در شهرهای مسقط و سلاله سکنی دارند. با توجه به این که دین رسمی عمان اسلام است، سایر ادیان نقشی در ساختار سیاسی کشور ندارند. در این میان اکثریت مردم عمان پیرو مذهب اباضی بوده و درت در دست آن هاست. با توجه به این که از صدر اسلام تاکنون حکومت در عمان در دست رهبران مذهبی بوده، امروزه نیز نفوذ مذهب در این کشور زیاد است و کشور طبق اصول شرعی فرقه اباضی اداره می‌شود. سلطان قابوس با وجود تلاش برای اداره مملکت به شکلی غیر مذهبی هنوز نتوانسته است در این زمینه به موفقیت دست یابد و شرایط حاکم بر جامعه کاملا مذهبی و مبتنی بر اصول شرعی اباضیه است. ۳ - ساختار حکومتماهیت حکومت عمان سلطنت مطلقه است و همه امور در شخص سلطان خلاصه می‌شود. با توجه به اینکه در عمان قانون اساسی وجود ندارد، قوای سه گانه از یکدیگر تفکیک و مجزا نمی‌شوند و سلطان بر هر سه قوه تسلط داشته و وظایف آنها را مشخص می‌کند. سلطنت در عمان موروثی است و جانشین سلطان، سه روز پس از مرگ یا کناره گیری وی از جانب خاندان سلطنتی انتخاب می‌شود و اداره کشور را در دست می‌گیرد. سلطان افزون بر مقام سلطنت، ریاست حکومت، مقام نخست وزیری و فرماندهی کل نیروهای مسلح را بر عهده دارد. وزرای کابینه به دست سلطان منصوب می‌شوند. اعضای مجلس دولت نیز از سوی شاه انتخاب می‌شوند؛ همچنین رئیس مجلس شورا، رؤسای قوه قضائیه و قضات دادگاه‌ها از سوی شاه تعیین می‌شوند. در حکومت پادشاهی و سلطنتی عمان، همه چیز قائم به ذات سلطان است. تمام قوانین و تصمیم گیری‌های مهم با فرمان سلطان صادر می‌شود و تمامی آنها لازم الاجرا است. قوانین، احکام و فرمان‌ها از جانب شخص سلطان به تصویب می‌رسند. همچنین پیمان‌ها، قراردادها و منشورهای بین المللی پس از تایید و امضای سلطان به طور رسمی اعلام می‌شوند. سلطان در تصمیم گیری‌های خود از مشورت با وزراء و نمایندگان مجالس نیز بهره می‌برد. در عمان تشکیل هرگونه حزب سیاسی و انجمن ممنوع است. ۴ - ساختار و شاریط اقتصادینظام اقتصادی عمان را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد: تا: دوران توسعه اقتصادی تا: کاهش هزینه‌ها و بهینه سازی به دلیل سقوط بهای نفت در سال و. تاکنون: رشد و توسعه پایدار اقتصاد عمان در طول مجموعه‌ای از برنامه‌های توسعه تحول پیدا کرد که با برنامه پنج ساله اول () آغاز شد. به دستور سلطان قابوس، چشم انداز اقتصادی عمان تا سال در پایان نخستین مرحله از توسعه کشور تدوین شد. چشم انداز اهداف اقتصادی و اجتماعی کشور در طول سال مرحله دوم روند اقتصادی () را طراحی می‌کند. صادرات تجاری نفت اردن در سال آغاز شد و از آن زمان میدان‌های نفتی بسیار بیشتری اکتشاف و توسعه یافته‌اند. در ماه ژوئن سال، میدان نفتی جدیدی در جنوب عمان کشف شد که تداوم حیات تجاری منابع نفتی را نشان داد. میزان ذخایر نفت عمان/ میلیارد بشکه (برآورد سال) است. میزان ذخایر گاز این کشور نیز/ تریلیون فوت مکعب () می‌باشد. کالاهای صادراتی مهم عمان شامل نفت، صادرات مجدد کالا، ماهی، فلزات و منسوجات است و کالاهای وارداتی مهم آن نیز شامل ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل، کالاهای صنعتی مواد غذایی و روغن صنعتی است. مهم‌ترین منبع در آمد کشور عمان در حال حاضر صادرات نفت است که حدود درصد از درآمد صادرات و درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. پس از نفت بخشی از درآمد کشور از طریق گاز مایع تامین می‌شود که/ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهند و صادرات مجدد کالا منبع دیگری برای تامین درآمد کشور به شمار می‌آید. همچنین صادرات محصولات کشاورزی و دریایی درصد از صادرات غیرنفتی کشور عمان را تشکیل می‌دهند و نقش مهمی را در تامین درآمد کشور ایفا می‌کنند. ۵ - روابط عمان و ایراندر سال برقراری روابط رسمی بین ایران و عمان اعلام شد. به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی، آخرین نیروهای ارتش ایران که پس از سرکوبی جنبش ظفار همچنان در عمان باقی مانده بودند، اندکی پس از انقلاب به کشور بازگشتند. با آغاز جنگ ایران و عراق، دولت عمان بی طرفی خود را اعلام کرد اما رسانه‌های این کشور به طرفداری و حمایت از مواضع رژیم عراق می‌پرداختند. با این همه پس از فتح خرمشهر دولت عمان مواضع خود را تعدیل کرده، تبلیغات خود را کاهش داد و با حفظ بی طرفی سعی در جلب نظر مجدد ایران کرد. روابط اقتصادی ایران و عمان از دهه به تدریج آغاز شد و گسترش یافت و مقامات دو کشور با یکدیگر دیدار و گفت و گو کردند. بدین سان حجم مبادلات بازرگانی میان ایران و عمان افزایش یافت. در سال‌های اخیر روابط بازرگانی و اقتصادی میان دو کشور از جمله همکاری‌های فنی در زمینه کشاورزی، ماهی گیری و دامداری و تسهیل روند واردات دام زنده از ایران و همچنین همکاری در زمینه نفت و گاز و فلزات (مس) افزایش یافته است. روابط ایران با عمان بیشتر در چارچوب روابط ایران با سایر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس قرار می‌گیرد. ولی عمان جهت گیری مثبت تری در سیاست خارجی خود نسبت به ایران دارد و تنش زدایی و تعاملات دو سویه را ترجیح می‌دهد. با این حال دو کشور در برخی موارد چون حضور نیروهای خارجی در منطقه و مسایل منطقه‌ای اختلاف نظرهایی نیز دارند. [۱]
آشنایی با کشورهای اسلامی، حسن روحانی، ص۲۴.
۶ - پانویس
۷ - منبعنرم افزار کتابخانه جامع حج، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کشورهای آسیا | کشورهای اسلامی
|