منسوخمنسوخ به حکم شرعیِ نسخ شده توسط حکم شرعی دیگر اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفمنسوخ، از ارکان نسخ بوده و به معنای دلیل معتبر شرعی است که به سبب دلیل معتبر شرعی دیگر ( ناسخ ) که پس از آن می‌آید، حکم آن برداشته می‌شود، مانند آیه شریفه: ﴿یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً﴾؛ هرگاه خواستید با رسول خدا سخن سری بگویید، پیش از آن باید صدقه بدهید» که با آیه شریفه: ﴿اَ اَشْفَقْتُمْ اَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقات﴾؛ «آیا ترسیدید فقیر شوید که از دادن صدقات قبل از نجوا خودداری کردید؟» حکم آن وجوب صدقه برداشته شده است.به آیه اول، منسوخ و به آیه دوم، ناسخ اطلاق می‌شود. در کتاب « الذریعة الی اصول الشریعة » آمده است:«فاما المنسوخ فهوالدلیل الذی تغیر حکمه بالدلیل الناسخ». [۴]
فرهنگ معارف اسلامی، سجادی، جعفر، ج۴، ص۳۶۷.
[۵]
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۲، ص۹۳۶.
[۶]
اصول الفقه، زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، ج۳، ص۶۹.
[۸]
التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول، اسنوی، عبد الرحیم بن حسن، ص۴۳۵.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۰۵، برگرفته از مقاله «منسوخ». |