الکساندر فون هومبولت

وی در خانواده‌ای از اشراف و زمین داران آلمان به دنیا آمد، به تحصیلات کلاسیک پرداخت و با زبان‌های یونانی، لاتین و فرانسوی آشنایی یافت. سپس در مدرسه عالی تجارت هامبورگ به تحصیل اقتصاد پرداخت و با کاربرد آمار و ریاضی آشنا شد. چندی نگذشت که تاریخ طبیعی او را مجذوب کرده و از او یک گیاهشناس تراز اول ساخت؛ علاوه بر آن هومبلت توانست دانش خود را در معدن‌شناسی و زمین‌شناسی گسترش بخشد و سر انجام به عنوان مهندس معدن به خدمت حکومت پروس (آلمان) درآید. با مرگ پدر، هومبلت صاحب چنان ثروتی شد که به او امکان می‌داد از مشاغل اداری کناره جوید و وقت خود را یکسره وقف انجام رؤیاهای خود، یعنی کشف همه نقاطی که در روی کره زمین که راز خود را همچنان ناگشوده نگاه داشته بودند، نماید.

وی یکی از برجسته‌ترین دانشمندانی است که بر گستره صفحات تاریخ علم جغرافیا، نمودی چشمگیر و در خور ستایش دارد. او از یک سو پایان دهنده دوره کلاسیک جغرافیا و از سوی دیگر آغازکننده و پایه‌گذار جغرافیای نوین است.

هومبلت در علم زمین‌شناسی، گیاه‌شناسی، جانورشناسی، مردم‌شناسی، باستان‌شناسی، اقیانوس‌شناسی، هواشناسی و سایر دانشها پیشتاز بود. اثر بزرگ او کتاب «کیهان» (کاسموس Cosmos) شاید هدیه آخرین دانشمند بزرگ جامع‌العلوم به عصر جدید متخصصان بود. الکساندر فُن هومبلت بزرگ‌ترین مردی است که در طی قرن نوزدهم مورد تحسین قرار گرفته‌است و بیشتر از هر دانشمند دیگری، مکانهای دنیا به نام اوست. ۱۴ شهر در ایالات متحده آمریکا، یک شهر در کانادا، کوه‌هایی در قاره قطب جنوب، کوه‌هایی در شمال و جنوب آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، کالدونیای جدید و یک جریان اقیانوسی در نزدیکی کشور پرو، بزرگ‌ترین یخچال طبیعی در جزیره گرینلند، یک خلیج، دانشگاه برلین، یک جنگل چوب قرمز در کالیفرنیا، چاله‌ای در سطح ماه، خیابان‌ها و پارک‌های متعدد به اسم هومبلت است.

• فرهنگ مکتشفین جغرافیایی و جغرافی نویسان مشهور جهان، نصرالله نیک بین، مؤسسه انتشارات نبوی، تهران، ۱۳۷۵.