آندره-ماری آمپر

آندره ماری آمپر در بیستم ژانویه ۱۷۷۵ در لیون فرانسه متولد شد. آمپر تنها پسر ژاک آمپر و ژان آنتوانت دسوتیته سارس بود که از بازماندگان خانواده‌های بازرگانان مرفه ابریشم در لیون بودند. یکی از دو خواهر او در جوانی فوت کرد و دیگری بعدها خانه‌دار وی در پاریس شد. آمپر از کودکی به ریاضیات علاقه داشت و مقدمات حساب دیفرانسیل و انتگرال را نزد یکی از از دوستان پدرش فرا گرفت. آمپر بر اساس اصولی که در کتاب امیل روسو مطرح شده بود تربیت گردید. او در برابر کتابخانه‌ای بزرگ قرار گرفت و به وی اجازه داده شد که خود را مطابق ذوقش پرورش دهد. در سال ۱۷۹۳ که آمپر ۱۸ ساله بود یعنی در حکومت وحشت و هرج و مرج دوران انقلاب فرانسه پدرش ناعادلانه به اعدام با گیوتین محکوم شد و پس از مرگ پدرش در آن سال ناراحتی عجیبی او را فرا گرفت به‌طوری که یک سال طول کشید تا به وضع عادی خود برگشت.

هنگامی که بیست و یک ساله بود عاشق دختری بیست و سه ساله شد. در سال ۱۷۹۹ آمپر با کاترین آنتوانت کاروان ازدواج کرده و در سال ۱۸۰۰ پسر آنها ژان ژاک به دنیا آمد. اما پس از مدت کوتاهی همسرش بیمار شد و در سال ۱۸۰۳ فوت کرد. بر اثر این حوادث غم‌انگیز در دوران جوانی، آمپر شخصیتی افسرده داشت.

آمپر به صورت رسمی و آکادمیک آموزش ندید ولی پدرش او را به زیاد خواندن تشویق می‌کرد و آمپر جوان همه مقالات دائرةالمعارف مشهور ژان لوروند دالامبر و دنیس را به خاطر سپرد. پدر و مادر او کاتولیک‌های معتقدی بودند و آمپر همواره از تنش میان تمایلات روشنفکرانه و باورهای مذهبی رنج می‌برد. یکی از اولین رشته‌های مورد علاقه‌اش گروه‌بندی گیاهان بود. وی همچنین استعداد زودرسی در ریاضیات از خود نشان داد. آمپر پس از کمی تدریس خصوصی و عمومی در بورگ و لیون در سال ۱۸۰۴ برای تدریس ریاضیات در مدرسه پلی تکنیک که مؤسسهٔ معتبری در زمینه آموزش علوم در پاریس بود انتخاب شد.

بر طبق نظر آمپر دو سطح شناخت جهان وجود دارد، نمودها که مستقیماً از راه جوابی به ما عرضه می‌شوند و بودها که علل عینی نمودها به‌شمار می‌روند. ما می‌توانیم روابط نمودها و بودها را نیز بشناسیم و این روابط درست به اندازه بودها واقعیت دارند. شور فکری مداوم زندگی آمپر از سال ۱۸۰۱ تا زمان مرگش دستگاه فلسفی بود، اما این سال‌ها به پژوهشهای علمی فوق‌العاده مبتکرانه نیز اختصاص داشتند.

«André-Marie Ampère». ویکی‌پدیای انگلیسی.

گل، حسن. زندگی‌نامه دانشمندان ایران. تهران: مؤسسه انتشارات خلاق، ۱۳۸۸ شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۷۲۸۳-۶۱-۸.