احمد خانی
احمد خانی (۱۷۰۷–۱۶۵۱ م) نویسنده، شاعر و فیلسوف کُردتبار بود. وی سراینده یکی از برجسته‌ترین داستانهای عاشقانه به زبان کردی به نام مم و زین است. خانی به دلیل سرودن این مجموعه و استفاده از درون مایه ملی در شعرهایش در ادبیات کردی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. احمد خانی از ایل خانی بود و در ناحیه حکاری در شمال کردستان یا (شرق ترکیه) امروزی به دنیا آمد. آن ناحیه به‌طور کلی جزیره بوتان نامیده می‌شد. وی از ۱۴ سالگی به نوشتن پرداخت و بعداً از دغوبایزید به ریتکان مهاجرت کرد. داستان منظوم مم و زین را در سن ۴۱ سالگی به پایان رساند.
| احمد خانی احمد خانی | |
|---|---|
سردیس احمد خانی در کردستان عراق | |
| زادهٔ | ۱۶۵۱ م حکاری، استان حکاری |
| درگذشت | ۱۷۰۷ م (دغوبایزید), آغری |
| نژاد | کرد |
| پیشه | نویسنده، شاعر، ستاره‌شناس، فیلسوف |
| سال‌های فعالیت | قرن ۱۷ام |
| جنبش | رنسانس |
خانی بر زبان‌های کردی، فارسی و عربی تسلط داشت و در سال ۱۶۸۳ میلادی یک فرهنگ عربی-کردی به نام «نوبهار» برای کمک به کودکان عربی‌آموز نوشت.
خانی در شهر دغوبایزید در ترکیه درگذشت و گور او به نام تربت خانی زیارتگاه مردم است.
آثار
- مم و زین: منظومه‌ای عاشقانه و عارفانه به کرمانجی در قالب مثنوی
- دیوان خانی: مشتمل بر غزلیات و قصیده‌ها
- عقیده ایمان (عه‌قیده‌یا ئیمانێ): مثنوی به کردی کرمانجی در باب عقیده
- نوبارا بچووکان: لغت‌نامه عربی کردی برای کودکان
میراث
جان دوست نویسنده کرد رمان تاریخی میرنامه را در خصوص زندگی احمد خانی نوشته‌است.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ سجادی، علاءالدین، "تاریخ ادبیات کردی،" چاپخانه معارف، بغداد، (چاپ اول)1951.
- ↑ خزانه دار، معروف (2002). تاریخ ادبیات کرد، جلد دوم، اربیل: نشر آراس،
- ↑ Durre, Abdurrehman (2002). Şerha Dîwana Ehmeda Xanî: Felsefe û Jiyana Wî,. KESKESOR.
- ↑ «وشه:دووه‌م: له‌بارهٔ ڕۆمانه‌کانی "میرنامه" و "مارتینی به‌خته‌وه‌ر"ه‌وه».
