بسته آماری برای علوم اجتماعی

نخستین نسخهٔ این نرم‌افزار در سال ۱۹۶۸ طراحی و توسط «نرمن نی» منتشر شد، که سپس به یک کارشناس ارشد علوم سیاسی در در دانشگاه استانفورد، و اکنون استاد محقق در دانشکدهٔ علوم سیاسی دانشگاه استانفورد و استاد بازنشستهٔ علوم سیاسی در دانشگاه شیکاگو بوده‌است.

«اس پی اس اس» از جملهٔ نرم‌افزارهایی است که برای تحلیل‌های آماری در علوم اجتماعی، به صورت بسیار گسترده‌ای استفاده می‌شود. این نرم‌افزار توسط پژوهشگران بازار و داد و ستد، پژوهشگران سلامتی، شرکت‌های نقشه‌برداری، دولتی، پژوهشگران آموزشی، سازمان‌های بازاریابی و غیره به کار می‌رود. افزون بر تحلیل‌های آماری، مدیریت داده‌ها و مستندسازی داده‌ها نیز از ویژگی‌های نرم‌افزار هستند.

آماری که نرم‌افزار پایه شامل می‌شود:

• آمار توصیفی: جدول‌بندی شطرنجی، بسامدها، توصیفات، کاوش، آمار توصیفی نسبی
• آمار دومتغیری: میانه‌ها، آزمون تی، تحلیل پراکنش، همبستگی، آزمون‌های غیرپارامتری
• پیش‌بینی برآمدهای عددی: برگشت خطی
• پیش‌بینی برای تشخیص گروه‌ها: تحلیل عاملی، تحلیل خوشه‌ای، جداکننده

آمار را می‌توان به دو دسته عملیات تقسیم کرد:

• آمار توصیفی: شیوه‌هایی است که برای خلاصه کردن مقادیر بزرگی از داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از این توصیف‌ها در مکالمه‌های روزمره به کار می‌روند، مثلاً اگر شما از متوسط درآمد سخن می‌گویید در حال استفاده از آمار توصیفی هستید.
• آمار استنباطی: شیوه‌هایی است که با استفاده از آن‌ها از داده‌های جمع‌آوری شده نتیجه‌ای استنباط می‌کنیم. آمار استنباطی ما را قادر می‌سازد سؤال‌هایی از نوع «آیا تفاوتی وجود دارد؟» یا «آیا رابطه‌ای وجود دارد؟» را به زبان ریاضی پاسخ دهیم.

انتخاب آزمون آماری مناسب

اس‌پی‌اس‌اس به شما نمی‌گوید چه آزمونی برای تحلیل داده‌هایتان به کار برید. اگر بخواهیم روشن‌تر بگوییم، شما باید این موارد را مورد ملاحظه قرار دهید:

• طرحی را که مورد استفاده قرار داده‌اید.
• تعداد متغییرهایی که دستکاری کرده یا اندازه‌گیری نموده‌اید.
• نوع داده‌هایی که جمع‌آوری کرده‌اید.
• در متغییرها به دنبال تفاوت هستید یا رابطه.

در تحلیل داده‌ها با استفاده از اس‌پی‌اس‌اس، سه مرحلهٔ اساسی وجود دارد. نخست باید داده‌های خام را وارد کنید و آن‌ها را در یک پرونده ذخیره نمایید. دوم باید تحلیل مورد نیاز را برگزینید و آن را مشخص کنید. سوم برونداد را وارسی کنید. این مراحل در تصویر، توضیح داده‌شده‌اند.

برای کارهای ویژه می‌توان از پیمانه‌های افزودنی استفاده کرد که امکانات اضافی ارائه می‌کنند. از پیمانه‌های موجود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سایت Spss20.com

• ایرجی‌راد، ارسلان، آمار از نگاه SPSS (علمی - کاربردی)، ته‍ران، مؤسسه فرهنگی اهل قلم، ۱۳۸۴.
• اسماعیلیان، مه‍دی، راهنمای جامع:] spss ۱۴اس پی اس اس]۱۴، ته‍ران، دیباگران ته‍ران، ۱۳۸۵.
• فرازی بر] SPSS ۱۴اس. پی.اس.اس.]۱۴/ مترجمین علی افش‍انی، مرتضی نوریان، زینب حسین رامش‍ه، ته‍ران، بیشه، ۱۳۸۴.
• وب سایت شرکت IBM