امپراتوری مغول
امپراتوری مغول که در ابتدا حکومت بزرگ مغول نام‌گذاری شده بود، امپراتوری بزرگی بود که طی قرن ۱۳ و ۱۴ وجود داشت و به مدت ۱۶۲ سال حکومت کرد. از آسیای میانه آغاز شد و سرانجام از اروپای شرقی به دریای ژاپن کشیده شده و قسمت عظیمی از سیبری را تحت پوشش قرار می‌داد و به سوی جنوب پیش رفته و جنوب شرقی آسیا، شبه قاره هند و خاورمیانه را شامل می‌شد. به همین دلیل است که به عنوان دومین امپراتوری بزرگ در تاریخ جهان شناخته می‌شود. این امپراتوری در بیشترین حد خود به ۹۷۰۰ کیلومتر (۶۰۰۰ مایل) می‌رسد که مساحت ۳۳٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع یعنی در حدود ۲۵ درصد مساحت کل زمین را تحت پوشش قرار می‌داد و بر جمعیتی بالغ بر ۱۰۰ میلیون نفر حکم رانی می‌کرد. البته این گستره در تمام این دوران نبود بلکه اوج گستردگی در سال ۱۲۹۴ میلادی بود (یعنی ۸۸ سال بعد از تشکیل) و پس از آن چهارپاره شده (خانات جغتای، اردوی زرین، ایلخانان و دودمان یوآن) و به تدریج به اضمحلال رفت و در سال ۱۳۶۸ میلادی به کلی از بین رفت.
امپراتوری مغول Ikh Mongol Uls امپراتوری مغول | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۲۰۶–۱۳۶۸ | |||||||||||||||||
|
پرچم | |||||||||||||||||
| پایتخت | آوارگا قره‌قروم دادو (پکن امروزی) | ||||||||||||||||
| دین(ها) | تنگری‌باوری (شمن‌باوری)، سپس بودایی‌گری، مسیحیت و اسلام | ||||||||||||||||
| حکومت | امپراتوری | ||||||||||||||||
| خاقان | |||||||||||||||||
• ۱۲۰۶–۱۲۲۷ | چنگیز خان | ||||||||||||||||
• ۱۲۲۹–۱۲۴۱ | اوگتای خان | ||||||||||||||||
• ۱۲۴۶–۱۲۴۸ | گویوک خان | ||||||||||||||||
• ۱۲۵۱–۱۲۵۹ | منگوقاآن | ||||||||||||||||
• ۱۲۶۰–۱۲۹۴ | قوبلای خان | ||||||||||||||||
• ۱۳۳۳–۱۳۷۰ | طغان تیمور خان | ||||||||||||||||
| قوه مقننه | قورولتای | ||||||||||||||||
| تاریخ | |||||||||||||||||
• چنگیزخان قبیله‌ها را متحد کرد و دولت بزرگ مغول را اعلام نمود. | ۱۲۰۶ | ||||||||||||||||
• مرگ چنگیزخان | ۱۲۲۷ | ||||||||||||||||
• صلح مغول | ۱۲۱۰–۱۳۵۰ | ||||||||||||||||
• چندپاره شدن امپراتوری | ۱۲۶۰–۱۲۶۴ | ||||||||||||||||
• فروپاشی سلسلهٔ یوآن نشانگر واپسین فروپاشی امپراتوری بود. | ۱۳۶۸ | ||||||||||||||||
| واحد پول | سکه (مانند درهم)، سوخه (شمش نقره)، اسکناس (پول کاغذی که با ابریشم و شمش نقره ضمانت می‌شد و چاو یوآن) | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| امروز بخشی از | |||||||||||||||||
امپراتوری مغول از وحدت قبایل مغول و تحت فرماندهی چنگیزخان به وجود آمد. چنگیز خان در سال ۱۲۰۶ به عنوان فرمانده کل مغول‌ها معرفی شد. امپراتوری، تحت رهبری او و فرزندانش در همه جهات جغرافیایی به سرعت رشد کرد. امپراتوری پهناوری که شرق را به غرب پیوند می‌داد و در نهایت به عنوان «تسویه حساب» فرهنگی در جهان عمل کرد. تحت فرماندهی مغولان، فناوری‌های جدید، کالاها و ایدئولوژی‌های مختلف در سراسر اوراسیا منتشر شد. محدوده این مبادلات از نقشه نگاری تا صنعت چاپ و از کشاورزی گرفته تا نجوم گسترش داشت.امپراتوری مغول سپس به چند پاره تقسیم شد و آخرین آن سلسلهٔ یوان بود.
پیش‌زمینه
دودمان لیائو سده دهم بر بیشتر مغولستان حکم می‌راند. شوروش قبایل جورجی در منچوری موجب پایان این حاکمیت شد. جورجی امپراتوری جین را در شمال چین جایگزین نمودند. دودمان جین سلطه کمتری بر استپ‌های مغولستان داشت. از این رو بسیاری از خراج‌گزاران پیشین علم استقلال برافراشتند و شروع به جنگ با یکدیگر در جهت رسیدن به برتری کردند. مغول‌ها یکی از گروه‌های در حال رقابت بودند. این قوم تا اواسط سده دوازدهم شکست‌های بزرگی از دشمنان دیرینه خود، تاتارهای استپ‌های غرب مغولستان و دودمان جین، متحمل گشتند و با از دست دادن جایگاه خود به عنوان نیروی تعیین‌کننده، به یک نیروی ضعیف بدل گردیدند که به کمک دیگران در مقابل دشمنان خود نیازمند بودند.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ پایه‌گذاری واقعی این شهر تا ۱۲۲۰ رخ نداد، دست‌کم تا ۱۲۵۹ پایتخت بود.
- ↑ پس از مرگ منگوقاآن در ۱۲۵۹، فقط یک شهر مهم در امپراتوری مطرح نبود، از ۱۲۷۲ تا ۱۳۶۸ همراه شهر دادو پایتخت سلسلهٔ یوآن بود.
- ↑ "Largest Empires In Human History". WorldAtlas (به انگلیسی). Retrieved 2020-04-02.
- ↑ Finlay, Pilgrim Art, p. 151
- ↑ history of Central Asia :: Creation of the Mongol empire - Britannica Online Encyclopedia
- ↑ «Mongolia se encomienda a Gengis Jan" (en español). diario El País 18.08.2007 (2007). Consultado el 19/06/2008.
- ↑ Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, "East-West Orientation of Historical Empires بایگانی‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine", Journal of World-Systems Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219-229 (2006).
- ↑ Diamond, Guns, Germs, and Steel, p. 367
- ↑ The Mongols and Russia, by George Vernadsky
- ↑ The Mongol World Empire, 1206-1370, by John Andrew Boyle
- ↑ The History of China, by David Curtis Wright, p. 84
- ↑ The Early Civilization of China, by Yong Yap Cotterell, Arthur Cotterell, p. 223
- ↑ Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War, 1260-1281 by Reuven Amitai-Preiss
- ↑ Gregory G.Guzman - Were the barbarians a negative or positive factor in ancient and medieval history?, The historian 50 (1988), 568-70
- ↑ Thomas T.Allsen - Culture and conquest in Mongol Eurasia, 211
- ↑ May 2012, p. 27–28.