اورهان پاموک
فریت اورهان پاموک (ترکی استانبولی: Ferit Orhan Pamuk؛ زاده ۷ ژوئن ۱۹۵۲) که در ایران به اورهان پاموک معروف است، نویسنده و رمان‌نویس اهل کشور ترکیه و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۶ است. او نخستین ترک‌تباری است که این جایزه را دریافت کرده‌است.
اورهان پاموک | |
|---|---|
پاموک در سال ۲۰۰۹ | |
| زاده | فریت اورهان پاموک ۷ ژوئن ۱۹۵۲ (۷۰ سال) استانبول، ترکیه |
| پیشه | رمان‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس و استاد ادبیات تطبیقی (دانشگاه کلمبیا) |
| ملیت | ترکیه‌ای |
| دوره | ۱۹۷۴ – تا کنون |
| جوایز مهم | جایزه ایمپک دوبلین ۲۰۰۳ جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۶ جایزه سونینگ ۲۰۱۲ |
| سبک نوشتاری | رمان |
| جنبش ادبی | ادبیات پست‌مدرن |
| کار(های) برجسته |
|
| همسر(ها) | آیلین تورگون (ازدواج ۱۹۸۲، طلاق ۲۰۰۲) |
| خویشاوندان | شوکت پاموک (برادر) حمیرا پاموک (خواهر ناتنی) |
| وبگاه | |
پاموک در کشور خود نویسنده‌ای بسیار نامدار است. آثار او پیش از دریافت جایزه نوبل ادبیات به ۴۶ زبان و پس از آن به ۵۶ زبان ترجمه شده‌است.
زندگی‌نامه
اورهان پاموک در خانواده‌ای پر فرزند و مرفه در محلهٔ نیشان تاشی استانبول متولد شد. او دروس متوسطه را در کالج آمریکایی رابرت در استانبول گذراند. پس از پایان تحصیلات متوسطه به اصرار خانوادهٔ خود به ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ معماری در دانشکدهٔ فنی استانبول مشغول شد، هرچند پس از مدتی این رشته را نیمه‌تمام رها کرد. او سپس در دانشگاه استانبول و در رشته روزنامه‌نگاری به تحصیل پرداخت و فارغ‌التحصیل شد. با این حال هیچ‌گاه کار روزنامه‌نگاری نکرد.
کارنامه ادبی
پاموک اولین رمان خود یعنی جودت بیک و پسران را که حکایت خانواده‌ای متمول و پرتعداد است در سال ۱۹۸۲ نوشت که جوایز ملی ارهان کمال و کتاب سال را برایش به ارمغان آورد.
پاموک بعد از انتشار رمان قلعه سفید کرسی تدریس ادبیات داستانی را در دانشگاه کلمبیا پذیرفت و به همراه همسرش از ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۸ مقیم نیویورک شد. این رمان تقریباً به همه زبان‌های اروپایی ترجمه شد. او در این رمان رفاقت یک دانشمند عثمانی را با برده‌ای رومی روایت کرده‌است.
اوج شهرت پاموک زمانی بود که رمان نام من سرخ را در سال ۱۹۹۸ منتشر کرد و انبوهی از جوایز ادبی در کشورهای مختلف را برایش به ارمغان آورد. سال ۲۰۰۲ رمان برف را منتشر کرد که خودش آن را نخستین و آخرین رمان سیاسی در کارنامه کاری‌اش خواند. ضمیمهٔ روزنامهٔ نیویورک تایمز سال ۲۰۰۴ این رمان را یکی از ۱۰ رمان برتر جهان معرفی کرد. پاموک سال ۲۰۰۳ کتابی با عنوان استانبول: شهر و خاطره‌ها منتشر کرد که در واقع اتوبیوگرافی نویسنده‌است. بسیاری این کتاب را یکی از بهترین اتوبیوگرافی‌های نویسندگان ادبی می‌دانند.
بعد از دریافت جایزه نوبل ادبیات رمانی با عنوان موزه معصومیت نوشت که به موضوع عشق‌های ممنوعه در کشورهای اسلامی و خصوصاً کشورهای خاورمیانه می‌پردازد. اما ماجراهای این رمان نیز مانند اغلب رمان‌های پاموک در شهر استانبول می‌گذرد. پاموک در گفتگویی مفصل با علیرضا غلامی که در سال ۱۳۸۹ در مجله نافه منتشر شد نسبت به عدم انتشار نسخه کامل این رمان در ایران ابراز تأسف نموده بود. رمان موزه معصومیت سرانجام سال ۱۳۹۴ با حذف بخش‌های فراوانی از آن در ایران منتشر شد.
در ژانویه ۲۰۱۶ جدیدترین اثر او زنی با موهای قرمز انتشار یافت. او سال ۱۹۸۲ ازدواج کرد و سال ۱۹۹۱ اولین فرزندش که دختری است به دنیا آمد. پاموک اکنون به اتفاق خانواده اش مقیم استانبول است.
اظهارات جنجال‌برانگیز
او اظهارات جنجال‌برانگیزی در مورد کشتار کردهای ترکیه و نسل‌کشی ارمنی‌ها ساکن ترکیه در سال‌های ابتدایی جنگ جهانی اول داشت که با واکنش ملی‌گرایان ترکیه مواجه شد و در پی آن سال ۲۰۰۵ شکایت‌هایی از او صورت گرفت. پاموک در مصاحبه‌ای با نشریه سوئیسی Das Magazin گفت «سی هزار کرد و یک میلیون ارمنی در این کشور کشته شده‌است. تقریباً هیچ‌کس جرأت نمی‌کند اسمی از آن ببرد. اما من این کار را می‌کنم.» پاموک نخستین نویسنده در جهان اسلام به‌شمار می‌رود که با فتوای مرگ سلمان رشدی مخالفت کرد.
کتاب‌شناسی
- جودت بیک و پسران، ۱۹۸۲
- خانه خاموش، ۱۹۸۳
- قلعه سفید، ۱۹۸۵
- کتاب سیاه، ۱۹۹۰
- چهره پنهان، ۱۹۹۲
- زندگی نو، ۱۹۹۴
- نام من سرخ، ۱۹۹۸
- رنگ‌های دیگر، ۱۹۹۹
- برف، ۲۰۰۲
- استانبول: شهر و خاطره‌ها، ۲۰۰۳
- چمدان پدرم، ۲۰۰۷
- موزه معصومیت، ۲۰۰۸
- چشم‌اندازها، ۲۰۱۰
- با و بی‌تکلف، ۲۰۱۱
- من یک درختم، ۲۰۱۳
- چیز غریبی در سرم، ۲۰۱۴
- زنی با موهای قرمز، ۲۰۱۶
جوایز
- جایزه صلح کتاب‌فروشان آلمان، سال ۲۰۰۵.
- جایزه نوبل ادبیات، سال ۲۰۰۶.
- جایزه آیدین دوغان، سال ۲۰۱۵.
پانویس
- ↑ «گفتگوی علیرضا غلامی با اورهان پاموک». نافه (دوم): ۴۲–۵۲. تیر ۱۳۸۹.
- ↑ «اورهان پاموک برنده جایزه نوبل ادبیات شد». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ مه ۲۰۱۸.
- ↑ «کتاب جدید اورهان پاموک منتشر شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۱ اوت ۲۰۰۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ مه ۲۰۱۸.
- ↑ «گفتگوی علیرضا غلامی با اورهان پاموک». نافه (دوم): ۴۲–۵۲. تیر ۱۳۸۹.
- ↑ Peuwsen, Peer (۲۰۰۵-۰۲-۰۵), "Der meistgehasste Türke", Tages-Anzeiger (به انگلیسی) (Das Magazin ed.)
- ↑ "The Nobel Prize in Literature 2006 - Bio-bibliography". Nobelprize.org. Retrieved 9 May 2018.
منابع
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Orhan Pamuk». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۹ مه ۲۰۱۸.