بازوپایان
بازوپایان (Brachiopoda) یکی از شاخه‌های اصلی جانوران بی‌مهره هستند. بازوپایان شاخه‌ای از سلسلهٔ جانوران است با بدنی دوقسمتی که یا به‌وسیلهٔ پایک (pedicle) ماهیچه‌ای به بستر دریا متصل می‌شوند یا آزادزی هستند و معمولاً یک دریچهٔ پایکی شکمی و یک دریچهٔ بازویی پشتی دارند و دارای جُبه‌ای (mantle) هستند که حفرهٔ جُبه‌ای را می‌پوشاند؛ این جانوران تقارن دوطرفی پشتیـ شکمی دارند و تاجیانهٔ (lophophore) آن‌ها دهان را احاطه کرده و پوشیده از شاخک‌های مژه‌دار است
| بازوپایان محدودهٔ زمانی: اردوویسین و کامبرین - امروزه
| |
|---|---|
 | |
| Platystrophia | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | بازوپایان دومریل، ۱۸۰۶ |
| زیرشاخهها و رده‌ها | |
|
متن را ببینید. | |
| Diversity | |
| [[List of brachiopod genera|در حدود ۴۰۰۰ سرده]] | |
بازوپایان کف‌زی و دریازی هستند و بدنشان دارای دو کفه می‌باشد و به این خاطر ظاهر ایشان با دوکفه‌ای‌ها همانندی دارد ولی درون این کفه‌ها تفاوت بسیاری بین بازوپایان و دوکفه‌ای‌ها وجود دارد. تفاوت عمده‌ای نیز در تقارن جانبی این کفه‌ها میان این دو گروه وجود دارد. بازوپایان معمولاً به‌وسیله اندام ساقه مانندی به نام پایک به ته‌نشست‌های کف حوضه رسوبی متصل می‌شوند. اندازه بازوپایان معمولاً از ۵ میلی‌متر تا ۸۰ میلی‌متر است.
پیشینه
بازوپایان از جمله مهم‌ترین فونای جانوری در دیرینه‌زیستی بودند. این جانداران پس از انقراض عظیم اواخر پرمین هیچ‌گاه دیگر نتوانستند به فراوانی پیشین برگردند، در صورتی‌که دوکفه‌ای‌ها بسیار فراوان‌تر شده‌اند. بازوپایان هم‌چنین از فراوان‌ترین بی‌مهرگان در توالی‌های رسوبی دوونین شمار می‌روند. امروزه ۷۰ سرده (جنس) از آن‌ها بجا مانده‌است و ۳۰ هزار سرده سنگواره‌ای از بازوپایان شناسایی شده‌است.
رده‌بندی
| آرایه‌شناسی بازوپایان طبقه‌های موجود به رنگ سبز و منقرض‌شده‌ها به خاکستری | |||
| زیرشاخه | رده | راسته | منقرض |
|---|---|---|---|
| زبانک‌دارریختان | زبانک‌داران | زبانکیان | نشده |
| سیفونوترتیدا | اردوویسین | ||
| آکروترتیدا | دوونین | ||
| پاتریناتا | پاترینیدا | اردوویسین | |
| جمجمه‌ریختان | کرنی‌ریختان | کرانیئیدا | نشده |
| کرمیوپسیدا | کربونیفر | ||
| تری‌مرلیدا | سیلورین | ||
| ریکونلی‌ریختان | چیلئاتا | چیلئیدا | کامبرین |
| دیکتیونلیدینا | پرمین | ||
| ابوللاتا | ابوللیدا | کامبرین | |
| کوتورگیناتا | کوتورگینیدا | کامبرین | |
| استروفومناتا | ارتوتتیدینا | پرمین | |
| تری‌پلسیدینا | سیلوری | ||
| بیلینگسلوئیدا | اردوویسین | ||
| کلیتامبونیتیدینا | اردوویسین | ||
| استروفومنیدا | کربونیفر | ||
| فرآوران | پرمین | ||
| رینکونلاتا | پروتورتیدا | کامبرین | |
| اورتیدا | کربونیفر | ||
| پنج‌پارگان | دوونین | ||
| رینکونلیدا | نشده | ||
| آتریپیدا | دوونین | ||
| اسپیریفریدا | ژوراسیک | ||
| تسیدئیدا | نشده | ||
| آتیریدیدا | کرتاسه | ||
| تربراتولیدا | نشده | ||
منابع
- Williams, A. , Carlson, S.J. , and Brunton, C.H.C. (2000). "Brachiopod classification" in v. 2 of Williams, A. et al. Brachiopoda (revised), part H of Treatise on Invertebrate Paleontology (Kaesler, R.L. , ed.). Boulder، کلرادو: Geological Society of America and Lawrence، کانزاس: دانشگاه کانزاس (ISBN 0-8137-3108-9)