بز مرخز کردستان

تنها نژاد بز تک پوششی کشور و مولد الیافی براق به نام محلی (مه ره ز) است؛ که فقط توسط این نژاد تولید می‌شود در حال حاضر حفظ ذخایر ژنتیکی در معرض نابودی و اصلاح آن اهمیت دارد. از میان الیاف دامی تولید شده در جهان بعد از پشم موهر در رتبه دوم قرار دارد الیاف موهر به وسیلهٔ بز آنقوره که در ایران بز مرخز نام دارد تولید میگردد. بزهای آنقوره حیوانات چند منظوره ای هستند که در کشور ترکیه از موهر گوشت و شیر تولیدی آن‌ها درآمد کسب می‌شود.

مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان بخاطر حفظ این نژاد ارزشمند ایستگاه تحقیقاتی بز مرخز سقز را راه اندازی کرده تا هم دام در حال انقراض حفظ شود و هم‌راهی برای جایگزینی درآمد مردم پیدا کند.

ایستگاه تحقیقاتی بزمرخز سقز ایستگاه در پنج کیلومتری جنوب شهر سقز استان کردستان و در منطقه سرد و کوهستانی و نیمه خشک که شبیه شرایط زیستگاه این نسل از بزهای کوهی می‌باشد.

بز مرخز محلی حیوانی است چابک و زرنگ با بدنی جمع و جور و جثه نسبتاً کوچک که برای پرورش در مناطق کوهستانی مناسب است . در این نژاد سر متوسط حدقه برجسته گوشهای نسبتاً بلند و آویزان و پاهای کوتاه و قوی هستنند. در نرها شاخ طویل و پیچیده و در ماده‌ها کوتاه با پیچش ملایم و به شکل‌های متفاوت دیده می‌شود .

شواهد نشان میدهد این نژاد قبلاً در جنوب غربی استان اذربایجان غربی' و بخشیهای استان کردستان' و شمالغربی استان کرمانشاه' حضور داشته ولی در حال حاضر فقط در تعداد از روستاهای جنوب غربی آذربایجان و بلاخص بخش‌های آلوت وآرمرده شهرستان بانه استان کردستان پراکنده است . بر اساس برآوردهای انجام شده در سال 1372 22 تا 25 هزار رآس از این بز در غرب کشور و بیش از 15000 راس در استان کردستان وجود دارد ولی در حال حاضر جمعیت آن به کمتر از 500 راس در استان کردستان رسیده است.

الیافت پوششی ارزشمند این بز و بیکاری مردم منطقه و نیز عدم آشنایی کامل حفظ و نگهداری این حیوان ارزشمند انقراض این موجود منحصر بفرد را سرعت بخشیده است. سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی بر خود واجب می‌داند برای حفظ بقای این موجود ارزشمند تمام تلاش خود را درزمینه تحقیقات و نیز فراهم کردن زیستگاه محافظت شده و نیز آموزش روستائیان در پرورش و نگهداری در ایستگاه تحقیقاتی بز مرخز سقز تلاش کند.

۱-بهمنی، حمید رضا و دیگران(۱۳۷۹). گزارش نهائی پروژه تحقیقاتی بررسی معیارهای در خطر بودن و احتمال انقراض بز مرخز به منظور ارائه الگوی حفاظت. تهران:سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی

2-ابن عباسی.1375 بررسی نسبتهای مختلف برگ بلوط و یونجه بر کمیت و کیفیت الیاف تولیدی بزهای مرخز کردستان . گزارش‌هایی منتشر شده مرکز تحقیقات و آموزش و منابع طبیعی و نیز امور دام استان کردستان

3-رسولی. ح .1372 معرفی اکوتیپ بز مرخز استان کردستان - اداره امور دام و آبزیان سازمان جهاد استان سابق

4-رزاق زاده .س.1373. تعیین خصوصیات کمی و کیفی الیاف بز مرخز .پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی . دانشگاه تهران

5-Bahmani H.R Tahmoorespur M. ,Aslami nejd A.A. ,Abbasi M.A and Ebnabbasi R.(2011) Assessment of demographic,geographical and genetic risks in Markhoz goat population J.Anim.Vet.Adv.۱0(2). ۱۶۲–۱۶۸

6-koratkar,o,p and et al.1990.mohair production in Angora and crossbred goat. indian .j.Aniimal.Sic.60;1010-1012