بیژن ترقی

بیژن ترقی در ۱۲ اسفند ۱۳۰۸ در شهر تهران به دنیا آمد.

ترانهٔ «بهار دلنشین» کار مشترک بیژن ترقی با روح‌الله خالقی بود. این ترانه با صدای بنان ماندگار شد.

بیژن ترقی با پرویز یاحقی نیز سه ترانهٔ ماندگارِ «برگ خزان»، «افسانهٔ محبت» و «می‌زده» را ساخت که هر سه ترانه را مرضیه خواند.

گفته می‌شود بیژن ترقی سبک تازه‌ای را وارد ترانه‌سرایی ایران کرد.

محمود خوشنام، کارشناس موسیقی سنتی ایرانی می‌گوید:

مهم‌ترین نقش بیژن ترقی، تقویت جنبه‌های روایی و داستانگونه کردن ترانه‌ها و افزودن جنبه‌های تصویری به آن‌هاست که این پدیده را در آتش کاروان و نیز ترانه‌های تصویری‌ای چون برگ خزان می‌توان دید.

به‌گفتهٔ آقای خوشنام، سه‌گانهٔ مشترک بیژن ترقی با پرویز یاحقی، از نظر فرم و ساختار آهنگ، یکسانی‌هایی با هم دارند، از جمله اینکه یاحقی مقدمهٔ وسیعی برای ترانه‌ها در نظر گرفت و ترقی هم در بخش شعر، جنبه‌های تصویری را مد نظر قرار داد.

مجموعهٔ سروده‌های او در کتابی با عنوان «آتش کاروان» گرد آمده‌است.

وی در کتاب «از پشت دیوارهای خاطره» پنجاه سال خاطرات خود را در زمینهٔ شعر و موسیقی جمع‌آوری کرده و از جمله به نقل خاطرات خود با شعرا و آهنگسازانی چون نیما یوشیج، شهریار، پرویز یاحقی، ابوالحسن صبا، رهی معیری و علی تجویدی پرداخته‌است.

قرار است که ادامهٔ خاطرات او در کتابی تحت عنوان «پنجره‌ای به باغ گل» به بازار کتاب عرضه شود. ترقی در این کتاب به چگونگی سروده شدن تعدادی از ترانه‌های خود اشاره کرده‌است.

بیژن ترقی از سال ۱۳۳۵ با رادیو ایران نیز همکاری می‌کرد.

ترقی فعالیت ادبی خود را با استادانی چون ملک‌الشعرای بهار، امیری فیروزکوهی، نیما یوشیج و شهریار آغاز کرده بود و با هنرمندان و آهنگسازان نامی روزگار خود چون ابوالحسن صبا، رضا محجوبی، علی تجویدی، داریوش رفیعی و پرویز یاحقی همکاری نزدیک داشت.

وی در ساعت ۲ بامداد شنبه، پنجم اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۸ مطابق با ۲۵ آوریل ۲۰۰۹ در سن ۸۰ سالگی در منزلش درگذشت.
این ترانه‌سرای پیشکسوت که در تابستان سال ۱۳۸۷ سکتهٔ قلبی کرد و بیماری‌اش تشدید شد، زمانی گفته بود:

با این‌که مردم هنوز ترانه‌های مرا زمزمه می‌کنند، از یادها رفته‌ام. از وقتی مریض شدم، کسی احوالی از من نمی‌پرسد

• آتش کاروان، نشر جاویدان، ۱۳۸۵
• از پشت دیوارهای خاطره
• فرهنگ انگلیسی به فارسی انتشارات خیام
• فرهنگ فارسی به انگلیسی انتشارات خیام

از تصنیف‌های نام‌دار او می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• می‌زده شب چو ز میکده باز آیم
• برگ خزان
• به زمانی که محبت شده همچون افسانه
• صبرم عطا کن
• پشیمانم
• مرا نفریبی
• بهار نورسیده
• به خاطر تو
• جام مدهوشی
• سروش آسمانی

بیژن ترقی ترانه‌سرای تصنیف‌های ماندگاری چون:

در ۱۳۸۴ ه‍.خ سیاوش بیضایی اجرای جدید از قطعهٔ مارش بی‌کلام «سلام شاه» (که در نزد بسیاری به عنوان «نخستین سرود ملی ایران» شناخته می‌شود) ساخت که بیژن ترقی بر روی آن شعری با نام «ایران جوان» یا «وطنم» سرود و این کار برای اولین بار توسط ارکستر ملل به رهبری پیمان سلطانی در تالار وحدت اجرا شد که خوانندهٔ آن سالار عقیلی بود.

• فهرست به‌خاک‌سپردگان قطعهٔ هنرمندان بهشت زهرا

• سخنان برخی شاعران درباره ترقی و جایگاه او
• گزارش آیین بزرگداشت ترقی
• گزارشی از کتاب آتش کاروان
• کتاب سرود برگریزان در وبسایت آرشیو