باز (پرنده)

باز
	طرلان بالغ
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پرندگان
راسته:	بازسانان
تیره:	بازان
سرده:	بازها
گونه:	A. gentilis
نام دوبخشی
	Accipiter gentilis; (لینه، ۱۷۵۸)

گروه بازها از انواع میان‌جثه پرندگان شکاری هستند که شامل دیگر شکاریان روزگرد زردچشم همچون عقاب‌ها، سارگپه‌ها و سنقرها در راسته بازسانان جای می‌گیریند. طرلان همراه با پرندگانی چون قرقی و پیغو یکی از اعضای سردهٔ Accipiter یا «بازهای راستین» است. این سه پرنده خویشاوندی نزدیک و شباهت ظاهری قابل توجهی با یکدیگر دارند اما شاهین بزرگتر است و برخلاف بقیه خویشاوندان خود که فقط در شکار پرندگان کوچک تخصص دارند، طعمه‌های متنوع‌تری از جمله پرندگان کوچک و بزرگ و حتی پرندگان شکاری دیگر، پستانداران کوچک مانند انواع موش و خرگوش و سنجاب و حتی جانورانی چون روباه و راکون را شکار می‌کند. طرلان تنها عضو این سرده است که هم در اوراسیا و هم در آمریکای شمالی پراکنده شده‌است.

بازهای ایران

در ایران سه گروه از بازها و چهار گونه زیست می‌کنند:

الف- طرلان (ترلان) یا شهباز یا باز سپید

ب- قرقی یا جره باز یا باشه

ج- پیغوها شامل پیغوی بزرگ و پیغوی کوچک

طرلان (ترلان) Northern Goshawk Accipiter gentilis

قرقی Eurasian Sparrowhawk Accipiter nisus

پیغوی بزرگ Levant Sparrowhak Accipiter brevipes

پیغوی کوچک Shikra Accipiter badius

بازداری

باز سپید در طول تاریخ از محبوبترین پرندگان شکاری برای بازداری بوده‌است. نام این پرنده در زبان انگلیسی Goshawk به صورت تحت‌اللفظی به معنی «قوشِ غاز» است و به توانایی آن در شکار پرندگان بزرگی چون غاز وحشی اشاره دارد. البته کاربرد سنتی این پرنده بیشتر برای شکار خرگوش، قرقاول، کبک و پرندگان آبزی متوسط بوده‌است. فقط ژاپنی‌ها به‌طور معمول از این پرنده برای شکار حیوانات بزرگی چون غاز و درنا استفاده می‌کردند.

در اروپای باستان این پرنده با لقب «پرنده کشاورزان» یا «پرنده آشپزی» شناخته می‌شد چراکه برای شکار انواع مختلف حیوانات خوراکی مناسب بود و در مقایسه با شاهین معمولی (بحری) انتخاب بهتری برای مردم عادی بود. شاهین معمولی هم پرنده شکاری بسیار محبوبی بود اما به دلیل محدودیت در نوع طعمه‌ها (عمدتاً پرندگان متوسط) و تکنیک‌های شکارگری بیشتر مورد استفاده اشراف و نجیب‌زادگان بود. در دوران نوین هم این پرنده محبوبیت و اعتباری همپای شاهین معمولی در میان بازداران دارد.

منابع

راهنمای صحرایی پرندگان ایران - جمشید منصوری - انتشارات ذهن
کلیات پرنده‌شناسی، جمشید منصوری، ناشر: سازمان حفاظت محیط زیست، ۱۳۶۹

↑ جرویس رید، سایمون (۱۳۳۷). فهرست پیشنهادی اسامی پرندگان ایران. دانشگاه تهران، شماره ۴۶۵. ص. ۲۳.
↑ ابراهیم‌نژاد، محمد (ترجمه)؛ نوشته روبرت توماس اُر (۱۳۷۸). زیست‌شناسی مهره‌داران. مرکز نشر دانشگاهی، تهران. ص. ۸۲۳. شابک ۹۶۴-۰۱-۰۹۴۳-۶.
↑ صدرزاده طباطبایی، محمدحسین (۱۳۸۵). کالبدشناسی مقایسه‌ای مهره‌داران. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ص. ۷۶۶. شابک ۹۶۴-۰۳-۴۴۷۵-۳.
↑ Blanford, W.T. (1876). Eastern Persia. An account of the journeys of the Persian boundary commission 1870–72. II Zoology and Geology. London: MacMillan & Co. pp. 98–304.
↑ Blanford, W.T. (1876). Eastern Persia. An account of the journeys of the Persian boundary commission 1870–72. II Zoology and Geology. London: MacMillan & Co. pp. 98–304.

"منبع جعبه زیست" (به انگلیسی). ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 15 November 2008.

[1] جرویس رید، سایمون (۱۳۳۷). فهرست پیشنهادی اسامی پرندگان ایران. دانشگاه تهران، شماره ۴۶۵. ص. ۲۳.

[2] ابراهیم‌نژاد، محمد (ترجمه)؛ نوشته روبرت توماس اُر (۱۳۷۸). زیست‌شناسی مهره‌داران. مرکز نشر دانشگاهی، تهران. ص. ۸۲۳. شابک ۹۶۴-۰۱-۰۹۴۳-۶.

[3] صدرزاده طباطبایی، محمدحسین (۱۳۸۵). کالبدشناسی مقایسه‌ای مهره‌داران. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ص. ۷۶۶. شابک ۹۶۴-۰۳-۴۴۷۵-۳.

[4] Blanford, W.T. (1876). Eastern Persia. An account of the journeys of the Persian boundary commission 1870–72. II Zoology and Geology. London: MacMillan & Co. pp. 98–304.

[5] Blanford, W.T. (1876). Eastern Persia. An account of the journeys of the Persian boundary commission 1870–72. II Zoology and Geology. London: MacMillan & Co. pp. 98–304.