تقسیم­‌بندی بازار

بخش‌بندی بازار یا تقسیم‌بندی بازار (به انگلیسی: Market segmentation) فرایند تقسیم کردن مشتریان بالقوه به گروه‌ها یا بخش‌های کوچکتر با ویژگی‌های مشخص است. به این ترتیب، هر بخش از بازار از مشتریانی تشکیل می‌شود که دارای خصوصیات مشترکی هستند و به استراتژی‌های بازاریابی واکنش مشابهی نشان می‌دهند. در این فرایند، جذابیت‌های هر بخش از بازار ارزیابی می‌شود تا در نهایت یک یا چند بخش به‌منظور تحقق بالاترین درآمد بالقوه و بیشترین مقدار سود به‌عنوان بازار هدف انتخاب شود. بعضی از سازمان‌ها، بازار را بخش‌بندی می‌کنند تا بتوانند بخش یا بخش‌هایی را گزینش کنند که برای عرضه محصولات شان مناسب باشد و هدف برخی دیگر، طراحی و عرضه محصولات یا برنامه‌های بازاریابی متناسب با خواسته‌های بازار هدف است.

بازار از خریداران تشکیل می‌شود و خریداران، تفاوتهای فراوانی با یکدیگر دارند. خریداران اغلب از نظر خواسته (نوع و طریقه برآورده کردن یک نیاز)، دسترسی به منابع، محل جغرافیایی، نوع نگرش، و شیوه خرید، با هم تفاوت دارند. از این‌رو سازمانها از طریق تقسیم بندی بازار، بازارهای بزرگ، ناهمگون یا نامتجانس را به بخش‌های کوچک‌تر (خرده بازارها) تقسیم میکنند؛ تا بتوانند کالاها و خدماتی را که نیازهای منحصر به‌فرد مشتریان را تأمین می نماید، به این بازارها برسانند.

تقسیم بازار از جمله مباحثی است که در متون جدید بازاریابی مورد تأکید قرار گرفته‌است. در عصر ما با توجه به وسعت بازار، تنوع فراوان در نوع کالاها، تفاوت در سبک زندگی و سلیقه مصرف‌کنندگان و به‌طور کلی وجود تفاوتهای اقتصادی و فرهنگی در گروه‌های مختلف جامعه برای مؤسسات بازرگانی مشکل خواهد بود، با به‌کارگیری روشهای یکسان در بازاریابی، بدون توجه به تفاوت‌های موجود در بازار، رضایت همه خریداران را جلب نمایند. همچنین محدود بودن منابع مالی و فنی بسیاری از مؤسسات تولیدی اجازه نمی‌دهد، که آن‌ها انواع خطوط تولیدی داشته باشند و انواع گوناگون کالاها و خدمات را برای گروه‌های مختلف مصرف‌کننده، عرضه کنند.

در مواردی مانند بعضی خدمات بهداشتی و فرهنگی و کالاهایی که مورد استفاده آن برای همگان یکسان است (مثل دارو) که تنوع چندانی در آن نمی‌تواند، وجود داشته باشد، موضوع تقسیم‌بندی بازار اهمیتی ندارد و یک کالا یا خدمت را برای گروه‌های مختلف مصرف‌کننده، می‌توان عرضه کرد.

با توجه به گسترش بازاریابی الکترونیکی، تفاوتهایی در تقسیم بندی بازار سنتی ایجاد می‌شود. به عنوان مثال در تیپ‌های شخصیت شناسی، معیار نحوه استفاده از تکنولوژی‌های جدید یا شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود. این موضوع در مورد بررسی قرار گرفته‌است.